سال سیاه و خفقان زنان؛ طالبان به سرکوب و بازداشت زنان ادامه می‌دهند
نویسنده: امین کاوه
زنان در سیطره حاکمیت طالبان روزهای سیاه، دشوار و خفقانی را سپری می‌کنند. این گروه در جریان بیش از یک سال گذشته، علاوه بر حذف اجتماعی زنان، آنان را از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی نیز محروم کرده‌اند. زنان در این مدت از هیچ اعتراض و تلاشی برای بازتاب صدای‌شان فروگذاشت نکرده‌اند، اما این اعتراض‌ها و واکنش‌های مدنی پیوسته با سرکوب، بازداشت و اعتراف اجباری مواجه بوده است. در تازه‌ترین مورد، گروه طالبان یکی از زنان معترض و سه همراه او را از جریان برنامه اعلام موجودیت یک نهاد مدنی بازداشت کرده و به خبرنگاران اجازه پوشش خبری این رویداد را نداده‌اند. با این حال کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در جینوا، یوناما و سازمان عفو بین‌الملل از تداوم بازداشت زنان ابراز نگرانی کرده‌اند.
طالبان روز پنج‌شنبه، ۱۲ عقرب، یکی از زنان معترض و چهار مرد را از جریان یک نشست خبری در غرب کابل بازداشت کرده‌اند. یکی از زنان معترض به روزنامه ۸صبح می‌گوید که این نشست خبری در مورد اعلام موجودیت یک جنبش اعتراضی زنان در غرب کابل برگزار شده بود که از سوی طالبان اجازه پوشش خبری داده نشد.
این زن معترض به روزنامه ۸صبح تأیید می‌کند که طالبان علاوه بر این‌که نشست خبری را مختل کردند، اشتراک‌کننده‌گان را لت‌وکوب نیز کردند. او که به دلیل هراس از طالبان از ذکر نامش در گزارش خودداری می‌کند، می‌گوید: «به میرزایی سنتر دشت برچی آمدند، گوشی‌های ما را گرفتند. من خودم با بسیار مشکلات تلفن خود را گرفتم، خود را کشیدم. دخترها را یک‌به‌یک تلاشی می‌کردند و دیگر هیچ کسی را اجاز نمی‌دادند. خانم ظریفه یعقوبی را هم با خود برده‌اند با چهار ـ پنج تا بچه‌هایی که در برنامه بودند.»
یک منبع معتبر در گفت‌وگو با روزنامه ۸صبح تأیید می‌کند که طالبان حوالی ساعت ۱۱:۰۰ پنج‌شنبه‌شب، ۱۲ عقرب، به خانواده ظریفه یعقوبی، یکی از معترضان تماس گرفته و خواستار حضور محرم او شده‌اند. به گفته این منبع، پس از تماس تلفنی از سوی «امنیت داخلی طالبان» خواهر و یازنه ظریفه یعقوبی، نزد او رفته‌اند. این مبنع همچنان به نقل از طالبان تأیید می‌کند که تحقیقات از خانم یعقوبی تکمیل و به نزدیکان او وعده داده شده است که او و همراهانش را روز شنبه، ۱۳ عقرب، از بند رها خواهند کرد.
به گفته او، با خانم یعقوبی چهار پسر جوان نیز بازداشت شده‌اند. این معترض تأیید می‌کند که این چهار تن از همکاران خانم یعقوبی هستند که می‌خواستند عضویت «جنبش زنان افغانستان برای برابری» را کسب کنند. او از همکاران مرد این جنبش به نام «محمد‌رضا سازش، محمد سیرت، محمد‌عالم حکمت و حسین‌جان» نام می‌برد. با این حال، این زن معترض تأکید می‌کند که هیچ بازداشتی مانع «عدالت‌خواهی و اعتراض» آنان نخواهد شد و آنان تا تحقق مطالبات زنان، به اعتراض‌های خود ادامه خواهند داد.
در همین حال، منابع از تلاش‌های دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) در کابل برای رهایی این بازداشتشدهگان نیز خبر می‌دهند. به گفته این منابع، یوناما نگرانی خود را در مورد بازداشت و نگهداری این افراد با طالبان شریک ساخته و با مقام‌های وزارت داخله طالبان و خانواده‌های بازداشتشدهگان در تماس است.دفتر معاونت هیأت سازمان ملل متحد نیز روز جمعه، ۱۳ عقرب، با نشر توییتی گفته است که این نهاد در مورد وضعیت بازداشتشدهگان با طالبان در تماس است. یوناما افزوده است: «ظریفه و چهار تن دیگر دیروز در کابل بازداشت شدند. همه افغان‌ها حق اساسی برای تجمع مسالمت‌آمیز، آزادی بیان و عقیده، بدون ترس از ارعاب یا بازداشت دارند.»افزون بر این دفتر سخنگوی کمیساری عالی حقوق بشر سازمان ملل در جینوا روز جمعه، ۱۲ عقرب، نیز نگرانی خود را از بازداشت ظریفه یعقوبی و چهار همکار مرد او ابراز کرده است. در بیانیه این دفتر به نقل از جرمی لاورینس، یکی از سخنگویان این دفتر، آمده است: «گزارش‌های بسیار نگران‌کننده‌ای دریافت کرده‌ایم که بعد‌از‌ظهر دیروز پنج‌شنبه در کابل، تعدادی از مقام‌های امنیتی بالفعل کنفرانس مطبوعاتی یک سازمان جامعه مدنی زنان را مختل کردند و یک زن را به نام ظریفه یعقوبی و چهار تن از همکاران مرد او را بازداشت کردند.»در بیانیه لاورینس همچنان گفته شده که جنگ‌جویان طالبان شرکت‌کننده‌گان زن را در اتاق کنفرانس برای یک ساعت در بازداشت نگه داشته‌اند و پس از بازرسی بدنی و تلفن‌ها، آنان را رها و یک دختر و چهار پسر را بازداشت کرده‌اند. در این بیانیه تصریح شده است: «همه افغان‌ها حق دارند که اجتماعات مسالمت‌آمیز، آزادی بیان و عقیده، بدون ترس از بازداشت یا ارعاب، داشته باشند. ما از مقام‌های کنونی می‌خواهیم که به این حقوق احترام بگذارند.» دفتر سخنگوی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در جینوا گفته است: «افغانستان به‌عنوان یک کشور عضو تعدادی از معاهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر از جمله کنوانسیون علیه شکنجه است. ما از مقام‌های کنونی می‌خواهیم که به حقوق همه کسانی که در بازداشت هستند، احترام بگذارند. حقوق بازداشتشدهگان باید رعایت شود. باید ارتباط سریع وجود داشته باشد تا به بسته‌گان‌شان اطلاع داده شود که اعضای خانواده آن‌ها در کجا نگهداری می‌شوند. اعضای خانواده باید اجازه ملاقات با زندانیان را داشته باشند و زندانیان باید به مراقبت‌های پزشکی و وکیل مدافع دسترسی داشته باشند.»
در همین حال یک نهاد حقوق بشری مستقر در واشنگتن زیر نام « Freedom Now» که از افراد و جوامع در برابر سرکوب دولتی محافظت می‌کند، نیز گفته است: «طالبان به یک کنفرانس مطبوعاتی جامعه مدنی در کابل یورش بردند و ظریفه یعقوبی، یک زن مدافع حقوق بشر و چهار تن از همکارانش را بازداشت کردند. ما خواستار آزادی فوری خانم یعقوبی و همکارانش هستیم و از طالبان می‌خواهیم که به سرکوب جامعه مدنی پایان دهند.»
از سوی دیگر، سمیرا حمیدی، از مسوولان سازمان عفو بین‌الملل در جنوب آسیا، با نشر توییتی نگاشته است: «۲۴ ساعت بعد از بازداشت ظریفه و همکارانش هنوز هیچ کسی خبر ندارد. آن‌ها می‌خواستند که حرکت جدیدی را اعلام کنند. رسانه‌ها نیز دعوت شده بودند. طالبان تمنا پریانی را برای هفته‌ها به همین روش در سال گذشته ناپدید کردند و وزیر خارجه طالبان در اسلو درباره او دروغ گفت.»
همچنان محب‌الله تایب، مستشار و مسوول حقوق بشر سفارت و نماینده‌گی دایمی افغانستان در جینوای سویس، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «طالب‌ها در نقض حقوق بشر، بازداشت خودسرانه و ایجاد رعب در فضای رسانه‌ها و اجتماعات صلح‌آمیز پیشینه بدی از گذشته دارند و بعد از مسلط شدن دوباره بر افغانستان، با وصف انتظاراتی که شماری از کشورها از این‌ها داشته‌اند، دیده شد که هیچ تغییری در رفتار آن‌ها نیامده است. با ایجاد ترس و وحشت، می‌خواهند حکومت‌داری کنند.»
مسوول حقوق بشر نماینده‌گی دایمی افغانستان در جینوا تصریح می‌کند: «افغانستان هفت کنوانسیون مهم در عرصه حقوق بشر و تعهدات زیادی به‌عنوان دولت عضو سازمان ملل متحد دارد. از همین رو کسانی که به دلیل کمک‌های بشردوستانه یا به هر نحوی در تلاش تعامل با طالبان هستند، باید روی این موضوعات حقوق بشری تأکید بیشتر کنند.» به گفته او، دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) و گزارشگر ویژه حقوق بشر در این زمینه نقش ارزنده را می‌توانند ایفا کنند.
مسوول حقوق بشر نماینده‌گی دایمی افغانستان در سویس می‌افزاید که رسیده‌گی به وضعیت حقوق بشری در افغانستان، نیازمند یک مکانیسم «بلندتر نظارتی» است که بتواند عاملان نقض‌های حقوق بشری را شناسایی و عدالت را در حق قربانیان تأمین کند. پیشینه بازداشت زنان و دختران معترض از سوی طالبانبازداشت و منع پوشش خبری نشست مدنی زنان در حالی صورت می‌گیرد که پیش از این نیز بارها زنان معترض از سوی طالبان سرکوب شده و اجازه اعتراض و نشست خبری برای‌شان داده نشده است. طالبان سال گذشته حدود ۴۰ تن از دختران و زنان معترض را به تاریخ ۱۱ دلو ۱۴۰۰ بازداشت کردند. مقام‌های طالبان در آن زمان بازداشت معترضان را تأیید نمی‌کردند، اما این گروه پس از دست‌کم ۲۰ روز، با گرفتن اعتراف اجباری از آنان، زنان و دختران معترض را از بند رها کرد.طالبان پس از آن به سرکوب و بازداشت زنان معترض ادامه داده‌اند. جنگ‌جویان این گروه و دستگاه امر به معروف و نهی از منکرشان، به اعمال محدودیت‌ها و وضع قیود سخت‌گیرانه بر زنان در اجتماع ادامه داده‌اند. ریاست امر به معروف و نهی از منکر طالبان در قندهار، روز دوشنبه، ۲۱ سنبله، چهار خانمی را که کارمند سازمان ملل بودند، به اتهام «ترویج فحشا» و «بد‌حجابی» برای چندین ساعت بازداشت کرده‌اند. کارمندان بازداشت‌شده مربوط نهادهای مهاجرت، کودکان و زنان این سازمان بودند. افزون بر این، طالبان روز شنبه، ۹ میزان، در غرب کابل راه‌پیمایی اعتراضی دانش‌آموزان دختر را با استفاده از تفنگ و دنده برقی سرکوب کردند. این دانش‌آموزان در پیوند به حمله انتحاری روز جمعه، ۸ میزان، بر دانش‌آموزان مرکز آموزشی کاج در کابل، اعتراض کرده بودند.این گروه به ادامه سرکوب معترضان، پس از حمله خونین بر یک مرکز آموزشی در غرب کابل، معترضان زن را در کابل، هرات و مزارشریف به‌شدت سرکوب کردند. شماری از معترضان بازداشت و گوشی‌های همراه‌شان از سوی طالبان شکسته شد. در کنار برخورد خشونت‌آمیز، افراد طالبان در بلخ از خانواده‌های دانشجویان معترض ضمانت گرفته‌اند تا به دختران‌شان از این پس اجازه اشتراک در راه‌پیمایی‌های اعتراضی را ندهند.همچنان طالبان روز یک‌شنبه، ۸ عقرب، به دانشجویان دختر که برقع نپوشیده بودند، اجازه ورود به دانشگاه بدخشان را ندادند. این دختران پس از عدم دریافت اجازه ورود، دست به اعتراض زدند که به‌شدت از سوی طالبان سرکوب شدند.شماری از دانشجویان دختر در دانشگاه بدخشان ادعا کرده بودند که رییس این دانشگاه دختران معترض را فحش داده است. به گفته آنان رییس دانشگاه خطاب به دختران دانشجو گفته است: «دختران لچک، فاحشه و نجس.»
طالبان علاوه بر بازداشت و شکنجه دختران و زنان، بیش از ۱۰۰ دختر دانشجو را از خوابگاه دانشگاه کابل اخراج کردند. منابع از دانشگاه کابل به روزنامه ۸صبح می‌گویند که این دانشجویان دختر به دلیل «قصد اشتراک در راه‌پیمایی اعتراضی» به حمله انتحاری در مرکز آموزشی کاج در غرب کابل، از خوابگاه و شماری از آنان حتا از دانشگاه اخراج شده‌اند.
طالبان به رغم فشارهای جهانی و نگرانی‌های گسترده سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری از نقض گسترده حقوق زنان در سایه حاکمیت این گروه، به ادامه سرکوب و بازداشت زنان ادامه داده و تأکید کرده‌اند که در پرتو احکام شریعت اسلامی برای زنان حق قایل‌اند. با این حال، زنان معترض و شماری از عالمان دین به این باورند که آموزش بر زن و مرد مسلمان فرض است، اما طالبان ـ به عقیده آنان ـ به ارزش‌های اسلامی نیز عمل نکرده و دختران را بالاتر از صنف ششم از حق آموزش محروم کرده‌اند. زنان معترض، سال گذشته را سال خفقان، سیاه و وحشت‌ناک برای همه زنان افغانستان توصیف کرده‌اند.
برگرفته از 8صبح
