زندانیان زن در محابس طالبان در ولایت‌های جوزجان، فاریاب و سمنگان با وضعیت اسف‌باری دست‌وپنجه نرم می‌کنند. تحقیر، توهین، شکنجه جسمی و تجاوز جنسی از مواردی‌اند که این زندانیان در محابس طالبان در شمال تجربه می‌کنند. براساس یافته‌های روزنامه ۸صبح، پس از سقوط نظام جمهوری، ۹۰ زن در سه ولایت شمال کشور از سوی طالبان بازداشت و زندانی شده‌اند. از این میان ۳۶ زن در فاریاب، ۳۴ زن در سمنگان و ۲۰ زن دیگر در ولایت جوزجان در یک سال گذشته برخورد نامناسب طالبان را در زندان به تجربه گرفته‌اند.
یافته‌های روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که در زندان‌های زنانه این سه ولایت از طرف روز ۱۰ زن مشغول تلاشی بدنی، صفاکاری و نگهبانی‌اند، اما از طرف شب هیچ نگهبان زن حضور ندارد. با این وصف، مسوولیت امنیت این زندان‌ها از طرف شب بر‌عهده جنگ‌جویان طالبان است؛ نگهبانانی که «در تجاوز جنسی بر زندانیان زن دخیل‌اند.»
براساس یافته‌های روزنامه ۸صبح، از میان ۹۰ زن زندانی در جوزجان، فاریاب و سمنگان، ۱۶ تن آنان در نتیجه تجاوز جنسی مکرر حمل گرفته و در شفاخانه‌های محلی جنین‌شان را سقط کرده‌اند. منابع صحی در ولایت‌های فاریاب و سمنگان تایید می‌کنند که جنین‌های این زنان در ماه‌های سوم و پنجم بارداری به دستور طالبان سقط داده شده است. براساس روایت زندانیانی که برخورد نامناسب طالبان را در زندان تجربه کرده‌اند، زندانیان زن در شمال با اعمال فشار طالبان خلاف رضایت‌شان تن به رفع نیاز جنسی عده‌ای از مقام‌های محلی طالبان داده‌اند. یکی از زندانیان رها‌شده، تایید می‌کند که دست‌کم چهار زندانی زن در ولایت سمنگان در اثر تجاوز جنسی متواتر افراد طالبان دچار بیماری شدید شده و سرانجام از سوی طالبان تیرباران شده‌اند.
طبق اطلاعاتی که از منابع در زندان‌های زنانه طالبان در شمال گردآوری شده، بیشتر این زنان به دلایل مختلف از جمله اتهام فساد اخلاقی، سرقت، فریب‌کاری و فرار از منزل زندانی شده‌اند. منابع آگاه تایید می‌کنند که از میان ۹۰ زندانی زن در فاریاب، جوزجان و سمنگان، ۳۳ تن آنان کسانی‌اند که از بدو زندانی شدن تاکنون بسته‌گان‌شان به دیدار آنان نرفته‌اند. این منابع احتمال می‌دهند که خانواده‌های آنان از سرنوشت این زنان آگاهی ندارند.
کارمندان صحی در بخش نسایی – ولادی شفاخانه‌های فاریاب، سمنگان و جوزجان به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که در جریان یک سال گذشته افراد طالبان ۴۸ زن را از طرف شب برای درمان به این شفاخانه‌ها منتقل کرده‌اند که در اثر شکنجه فزیکی و تجاوز جنسی دچار خون‌ریزی شدید بودند. براساس اظهارات این منابع، افراد طالبان در این قضایا به داکتران نوکریوال هرگز اجازه ترتیب دوسیه را نداده‌اند.
شهرت این منابع نزد روزنامه ۸صبح محفوظ است و به دلیل تهدیدهای امنیتی که احتمالاً متوجه مصاحبه‌شونده‌گان می‌شود، از هیچ‌یک آنان در این گزارش نام برده نشده است.
وضعیت زندانیان زن در فاریاب
براساس یافته‌های روزنامه ۸صبح، در حال حاضر ۳۶ زن در زندان ولایت فاریاب زندانی‌اند. این زنان به اتهام‌های مختلف از سوی طالبان بازداشت شده‌اند و در زندان به سر می‌برند. شماری از این زنان در ۱۹ سنبله ۱۴۰۰ به این زندان منتقل شده، اما در یک سال گذشته برای عده زیادی از آنان پرونده جرمی ترتیب نشده است. روی همین ملحوظ، قضیه این زنان برای بررسی به هیچ دادگاهی محول نشده است.
یک منبع امنیتی در فرماندهی امنیه ولایت فاریاب به شرط فاش نشدن نامش به روزنامه ۸صبح می‌گوید که بیشتر این زنان به ظن فساد اخلاقی، سرقت، فریب‌کاری و اتهام فرار دختران از منزل، بازداشت شده‌اند. به گفته این منبع، نبود پرونده جرمی سبب شده که مدت حبس این زنان ناروشن باقی بماند. او توضیح می‌دهد که از میان ۳۶ زن زندانی در این زندان، برای ۲۱ تن آنان پرونده ترتیب نشده است. شماری از این زنان شش ماه، هشت ماه و حتا یک سال قبل بازداشت و به این زندان منتقل شده‌اند. این ۲۱ زن کسانی‌اند که از بدو بازداشت تاکنون اقارب‌شان برای ملاقات آنان مراجعه نکرده‌اند. براساس طرزالعمل زندان‌ها در حکومت قبلی، پرونده متهمان در جریان سه ماه تا استره‌محکمه فرستاده می‌شد. با وجودی که نزدیک به دو سال از حاکمیت طالبان بر کشور می‌گذرد، اما در این مدت طالبان قوانین و یا طرزالعمل مشخصی برای تعقیب پرونده‌های مظنون‌ها ترتیب نکرده‌اند.
یک منبع در مدیریت زندان ولایت فاریاب تایید می‌کند که شماری از این زندانیان جوان شب‌هنگام توسط محافظان ویژه فرماندهی امنیه، رییس استخبارات، فرمانده کندک ارتش و عده‌ای از مقام‌های دیگر طالبان از زندان بیرون کشیده و پس از سوءاستفاده‌های جنسی دوباره به زندان منتقل می‌شوند. این منبع اما مشخص نساخت که این زنان شب‌هنگام به کجاها منتقل می‌شوند.
ناظر یکی از نهادهای حقوق بشری که بنا بر تهدیدات امنیتی با هویت پنهان قضایای خشونت بر زنان و قضایای حقوق بشری را در فاریاب نظارت می‌کند، در صبحت با روزنامه ۸صبح تایید می‌کند که در هشت ماه گذشته هشت قضیه تجاوز جنسی انفرادی و شش قضیه تجاوز جنسی گروهی در این ولایت بر زندایان زن از سوی مقام‌های طالبان صورت گرفته است. به سخن او، این قضیه‌ها نزد یکی از نهادهای بین‌المللی ثبت شده است. این منبع توضیح می‌دهد که نه‌تنها مقام‌های بلندرتبه طالبان، بلکه نیروهای سطح پایین این گروه نیز شب‌هنگام وارد بلاک‌های زندان زنانه می‌شوند و از زندانیان زن سوءاستفاده جنسی می‌کنند.
با این حال، یک داکتر زن در بخش نسایی – ولادی شفاخانه ولایتی شهر میمنه که نخواست نامش در گزارش درج شود، به روزنامه ۸صبح گفت که طالبان چندین زنی که به دلیل تجاوز جنسی دچار خون‌ریزی شده بودند را شب‌هنگام با تدابیر شدید امنیتی به این مرکز صحی منتقل کرده‌اند. این داکتر افزوده است که نشانه‌های شکنجه و تجاوز جنسی در وجود آن زنان مشهود بوده است. به سخن منبع، این‌دست بیماران در اتاق‌های دورافتاده و به دور از تجمع بیماران در شفاخانه زیر مداوا قرار گرفته‌اند. آن‌چنانی که این منبع می‌گوید، در چنین وضعیت چهار تا پنج جنگجوی مسلح طالبان از این‌دست بیماران حفاظت می‌کردند و به پرستار و داکتر نوکریوال/شیفت اجازه صحبت با بیمار را نمی‌دادند.
این داکتر می‌گوید: «۱۳ تن از زندانیان زن که در محبس پس از تجاوز جنسی از سوی طالبان حمل گرفته بودند، برای سقط به بخش نسایی – ولادی این شفاخانه شب‌هنگام انتقال داده شدند.» به سخن او، بیشتر این زنان در سه ماه اول بارداری سقط جنین کردند و دوباره به زندان منتقل شدند.
وضعیت زندانیان زن در سمنگان
منابع در مدیریت عمومی محبس سمنگان به روزنامه ۸صبح می‌گویند که در یک سال گذشته ۳۴ زن به ظن ارتکاب جرایم جنایی توسط نیروهای طالبان بازداشت و به این زندان منتقل شده‌اند. در این میان ۱۲ زندانی را زنانی شکل می‌دهند که اقارب‌شان برای دیدار و یا تعقیب پرونده‌های آنان مراجعه نکرده‌اند. این ۱۲ زن در هفت ماه گذشته بدون این‌که پرونده‌های‌شان تعقیب شود، در وضعیت ناروشن در این زندان به سر می‌برند.
براساس چارت تشکیلاتی فرماندهی امنیه سمنگان، ۱۰ پولیس زن امور زندان زنانه این ولایت را مدیریت می‌کنند؛ اما منابع توضیح می‌دهند که تنها سه زن در این زندان مصروف تلاشی بدنی مراجعان و صفاکاری‌اند و نقش مهمی در اداره این زندان ندارند. به سخن منبع، این منسوبان زن به دلیل نداشتن محرم شرعی از طرف شب وظیفه انجام نمی‌دهند و شب‌ها زندان از سوی نیروهای مذکر طالبان اداره می‌شود.
منابع در شفاخانه ولایتی سمنگان می‌گویند که در شش ماه اخیر هفت زندانی زن که در اثر شکنجه بدنی و تجاوز جنسی دچار خون‌ریزی شدید شده بودند، از سوی نیروهای طالبان برای مداوا به این شفاخانه آورده شده‌اند. همچنان یک داکتر زن می‌افزاید که در این مدت سه زن حامله برای سقط جنین توسط طالبان به این مرکز صحی منتقل شده‌اند.
روایت زندانی رها‌شده
یکی از زندانیان زن که مدتی پیش از زندان طالبان در سمنگان آزاد شده، از تجاوز جنسی فرمانده و نیروهای این گروه حکایت دارد. فرشته (نام مستعار) دو سال قبل با یکی از بسته‌گانش از شهر ایبک، مرکز سمنگان، به سوی کابل در حرکت بود. او در کمربند امنیتی طالبان در روستای رباطک که در امتداد ولایت سمنگان و بغلان واقع شده است، به اتهام فساد اخلاقی توسط نیروهای طالبان بازداشت شد. در اصل مقصد فرشته از سفر به کابل، فرار از کشور بود. او می‌خواست از طریق پروازهای میدان هوایی کابل، کشور را ترک کند.
تلاش‌های فرشته بیست‌ساله اما برای ترک کشور به ناکامی انجامید و او سرانجام پس از بازداشت توسط نیروهای طالبان، مدت دو هفته را در نظارت‌خانه فرماندهی امنیه شهر ایبک سپری کرد. به گفته او، در آن مدت از سوی نیروهای طالبان شب‌هنگام سه تا هفت مرتبه مورد تجاوز جنسی قرار گرفته و سپس به محبس مرکزی ولایت سمنگان منتقل شده است.
این دختر جوان مدت هفت ماه را در زندان مرکزی سمنگان سپری کرده و روایت‌های دلخراشی از تجاوز و سوءاستفاده‌های جنسی طالبان از زندانیان زن را بازگو می‌کند. فرشته می‌گوید که پس از تجاوز نیروهای طالبان در نظارت‌خانه فرماندهی امنیه شهر ایبک بر او، چیزی برای از دست دادن نداشت و در زندان مرکزی سمنگان به هر خواست نیروهای طالبان از روی مجبوری لبیک می‌گفت. به سخن او، زندانیانی که به‌تازه‌گی به زندان منتقل می‌شدند، پس از بارها تجربه لت‌وکوب و شکنجه فزیکی حاضر می‌شدند خود را برای فراهم ساختن خواست‌های جنسی نیروهای طالبان آماده بسازند؛ زیرا به گفته فرشته، این زندانیان زن به جز تسلیم شدن گزینه دیگری نداشتند.
فرشته در ادامه روایت تلخش از زندان می‌افزاید که در مدت هفت ماه حبس دست‌کم چهار زندانی زن که باشنده‌گان ولایت‌های بغلان، بلخ و جوزجان بودند، از سوی نیروهای طالبان تیرباران شده‌اند. فرشته توضیح می‌دهد که این زنان به اتهام فساد اخلاقی از مربوطات ولایت سمنگان بازداشت شده بودند و خانواده‌های‌شان از سرنوشت آنان اطلاعی نداشتند. به گفته او، این زنان شب‌هنگام برای رفع نیازهای جنسی به خانه فرماندهان ارشد طالبان منتقل می‌شدند، اما سرانجام به وضعیت بد صحی رسیدند و طبق هدایت مدیر محبس در جریان ۱۵ روز با ضرب گلوله کشته شدند. خانم فرشته خبر کشته شدن آنان را زیر عنوان «کشف اجساد مجهول‌‌الهویت» در داخل زندان شنیده است.
فرشته در نهایت با پا‌درمیانی یکی از فرماندهان طالبان براساس یک معامله، از زندان رها شده است. این دختر جوان توضیح می‌دهد که در بدل رهایی‌اش از زندان، یک نمره زمین شخصی خود به ارزش بیش از ۳۰۰ هزار افغانی را به یکی از مقام‌های با‌صلاحیت طالبان داده است. فرشته پس از هفت ماه تجربه زندان، رها شده و دور از خانواده در یکی از ولایت‌های دیگر کشور زنده‌گی می‌کند.
شماری از مراجعه‌کننده‌‌گان به محبس سمنگان روایت‌های مشابهی دارند. لیلما (نام مستعار) زن ۳۱ ساله و یکی از مراجعان زندان زنانه در سمنگان است. لیلما در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که خواهرش به اتهام همکاری برای فرار دختر همسایه از منزل، در این محبس زندانی شده است. خواهر ۲۶ ساله لیلما حدود هفت ماه پیش بازداشت شده و لیلما ماهانه یک مرتبه به دیدار او به محبس می‌رود.
لیلما می‌افزاید که در هفت ماه گذشته پرونده خواهرش به محکمه محول نشده است. طالبان از لیلما و خانواده‌اش می‌خواهند که دختر همسایه را پیدا کنند؛ کسی که به گفته او روشن نیست با چه کسی از خانه فرار کرده است. خواهر لیلما تایید کرده است که نیروهای طالبان شب‌هنگام شماری از دختران جوان و زنان را بیرون از زندان منتقل می‌کنند. به سخن او، این زنان پیش از طلوع خورشید دوباره وارد زندان می‌شوند.
وضعیت زندانیان زن در جوزجان
در حال حاضر ۲۰ زن در زندان ولایت جوزجان زندانی‌اند. هویت و شهرت این زندانیان مشخص نیست و همچنان روشن نیست که به اتهام ارتکاب چه جرایمی زندانی شده‌اند. براساس اطلاعات منابع، این زنان نیز با وضعیت مشابه زندانیان زن در فاریاب و سمنگان به سر می‌برند. پرونده بیشتر آنان به محاکم فرستاده نمی‌شود. از میان زندانیان تنها زنان انگشت‌شماری آن هم براساس تفاهم یا پرداخت پول گزاف، توانسته‌اند از زندان آزاد شوند.
با تلاش‌های فراوان نتوانستیم از منابع موثق اطلاعات بیشتری در این باره به دست بیاوریم؛ اما یک منبع در شفاخانه مرکزی ولایت جوزجان تایید می‌کند که در یک سال گذشته دست‌کم ۱۵ زن از زندان زنانه جوزجان پس از شکنجه جسمی برای درمان به این مرکز صحی منتقل شده‌اند. به گفته این منبع، از این میان شش زن پس از تجاوز جنسی به بخش نسایی – ولادی این مرکز درمانی منتقل شده‌اند.
منبع می‌افزاید که طالبان این زنان را به شفاخانه آورده‌اند و در جریان چهار تا هفت روز بستری، نیروهای طالبان از آنان محافظت می‌کردند. این منبع توضیح می‌دهد که طالبان اجازه ترتیب دوسیه و ثبت بیماران در کتاب وقایه روزانه شفاخانه را نداده‌اند.
تجاوز جنسی بر زندانیان زن، بحث تازه‌ای نیست. در بیست سال گذشته نیز در مواردی گزارش شد که شماری از زنان زندانی، با بدرفتاری فزیکی در زندان‌ها روبه‌رو شده‌اند.
زندانیان زن در ولایت‌های فاریاب، سمنگان و جوزجان در حالی با این وضعیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند که عدم پیروی طالبان از قانون سبب شده برای شمار زیادی از این زندانیان پرونده ترتیب نشود و پرونده‌های عده دیگر آنان جهت حل‌و‌فصل به محکمه محول نشود. طالبان در ماه سنبله سال گذشته در یک نشست عمومی همه قوانین قبلی کشور به شمول قانون اساسی و کود جزا را ملغا اعلام کردند. این گروه تنها بخش‌هایی از قانون اساسی دوره محمد‌ظاهر، شاه پیشین افغانستان که با اصول اسلام در تضاد نباشد را قابل اجرا می‌داند. این قانون در سال ۱۳۰۱ خورشیدی تصویب شده است.
در حال حاضر طالبان در شمال کشور به نهادهای حقوق بشری اجازه نمی‌دهند که از زندان‌های زنانه نظارت کنند. پیش از سقوط نظام جمهوری، دست‌کم شش خانه امن برای زنان در این سه ولایت وجود داشت، اکنون اما همه این خانه‌ها مسدود شده‌اند. اکنون روشن نیست زنانی که از زندان‌های طالبان رها می‌شوند و نزد خانواده‌های خود نیز احساس مصونیت نمی‌کنند، به کجا پناه خواهند برد.
با این‌همه، مسوولان محلی طالبان در فاریاب، سمنگان و جوزجان در مورد ادعای تجاوز جنسی و شکنجه فزیکی زندانیان زن تاکنون چیزی نگفته‌اند؛ اما همواره بر تطبیق قوانین شرعی و اسلامی بالای مجرمان تاکید ورزیده‌اند.
در کنار این، براساس گزارش وب‌سایت خبری واشنگتن اگزماینر، طالبان با تسلط بر افغانستان از تجاوز جنسی و ازدواج اجباری برای ایجاد وحشت در بین زنان افغان استفاده کرده است. در گزارش این وب‌سایت خبری ماجرای دو دختر نوجوان که اخیراً از اسارت طالبان فرار کرده‌اند، آمده است. مریمن، هماهنگ‌کننده یک کلینیک سیار که از سوی یک نهاد امریکایی حمایت می‌شود، روایت تلخی از دو دختر جوان افغان را حکایت می‌کند که از سوی نیروهای طالبان هر شب مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند. به گفته مریمن، این دو دختر جوان با حفظ هویت‌شان به نام‌های مستعار فرشته و انیسه پس از لت‌وکوب و اختطاف، از سوی نیروهای طالبان مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.
طبق این گزارش، فرشته ماه‌های پیش از امروز از سوی جنگ‌جویان طالبان در ولایت پروان ربوده شد. یکی از جنگ‌جویان طالبان قصد داشت با او ازدواج کند، اما پس از مخالفت او، چند شبی که در قید این جنگ‌جویان طالبان در خانه‌ای زندانی بود و هر شب توسط چندین تن از نیروهای طالبان مورد تجاوز جنسی قرار می‌گرفت. او اما سرانجام به کمک زنی که در این خانه آب و غذا تهیه می‌کرد، موفق به فرار شده است.
همچنان انیسه دختر جوان دیگری است که در ماه حوت سال گذشته خورشیدی از سوی جنگ‌جویان طالبان از ولایت کاپیسا ربوده شده است. انیسه در جریان حدود ۲۰ شبی که نزد جنگ‌جویان طالبان بندی بود، چندین مرتبه مورد تجاوز جنسی قرار گرفت.
این دو دختر سرانجام برای درمان به کلینیک سیار رایگان مراجعه کردند و اکنون در یکی از خانه‌های امن زیر مراقبت‌های صحی قرار دارند. این کلینیک سیار از سوی نهاد «Flanders Fields» حمایت مالی می‌شود. وب‌سایت خبری امریکایی به نقل از هماهنگ‌کننده این کلینیک سیار نوشته است که فرشته و انیسه پس از فرار از چنگ طالبان در مراحل اولیه بارداری قرار دارند. روزنامه ۸صبح به‌گونه مستقل این دو رویداد اخیر در ولایت‌های پروان و کاپیسا را تایید نتوانسته است.
این در حالی است که از این پیش کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در ۱۵ سنبله سال گذشته گزارش مفصلی از وضعیت حقوق بشری در افغانستان منتشر کرد. ریچارد بنت، گزارش ویژه سازمان ملل در افغانستان، در این گزارش از شکنجه و بازداشت‌های خودسر طالبان، آزارواذیت، محاکمه‌های صحرایی و مبدل شدن خانه‌های فرماندهان طالبان به زندان‌های شخصی ابراز نگرانی کرده است. این گزارش ضمن اشاره به وجود زندان‌های خصوصی در خانه‌های فرماندهان طالبان، شکنجه‌ها و کشتارهای غیرقانونی را نیز تایید کرده است. گزارشگر ویژه سازمان ملل می‌گوید که پس از لغو قانون اساسی افغانستان در پی تسلط طالبان بر افغانستان، «هیچ قانونی در این کشور وجود ندارد و هر یک از افراد طالبان با تعبیر و تفسیر شخصی خود از شریعت اسلامی، دستور می‌دهد.»
برگرفته از8 صبح
