تاثیر تروریزم بر آینده‌ی سیاسی و امنیتی افغانستان

بخش نخست
مقدمه
چندین سال است که افغانستان در آتش تروریزم می‌سوزد، و این تروریزم است که نه تنها افغانستان بلکه امنیت منطقه و بسیاری از کشورهای جهان را به مخاطره انداخته است.
مخاطرات به‌وجود آمده در گذشته پیامدهای مختلفی در افغانستان داشته است، منجمله لشکرکشی اعضای ناتو به رهبری ایالات متحده به افغانستان بعد از حمله تروریسی القاعده در ۹ سپتامبر ۲۰۰۱ به برج‌های دوقلو نیو‌یورک و مداخله همیشگی کشورهای مختلف در افغانستان بالاثر نگرانی‌های امنیتی تروریزم پرورش یافته در افغانستان.
ادامه نگرانی‌ها و تهدیدات بالقوه تروریزم در منطقه و جهان باعث به‌وجود آمدن نوع نگاه بی‌باورانه و محتاطانه به تمامی مسائل افغانستان گردیده است.
به تعقیب توافقنامه دوحه میان طالبان و ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ و تسلیم‌دهی کشور به گروه طالبان، گزارش‌های نگران‌کننده‌ای (گزارش‌های سازمان ملل و مشاهدات عینی مردم افغانستان) نسبت به پناه دادن گروه‌های تروریستی بین‌المللی در افغانستان ارائه شده و نگرانی‌های مردم افغانستان و کشورهای منطقه وجهان نسبت به تبدیل شدن دوباره افغانستان به مکان امنی برای تروریزم بین‌المللی بیشتر گردیده است.
این موارد و بیشتر از این باعث ترسیم آینده بسیار تاریکی برای افغانستان گردیده و از‌این رو، برای به‌دست آوردن دید واقعی نسبت به تاثیرات تروریزم بر آینده افغانستان نیاز به تحقیقی همه جانبه دارد.
پیشینه بحث:
در مورد این موضوع به صورت مستقل کدام پیشینه‌ای یافت نکردند.
سوال اصلی:

– تاثیرات امنیتی و سیاسی تروریزم بر افغانستان چیست؟
طالبان
بعد از ۲۰ سال جنگ، طالبان کابل را تصرف و پیروزی خود را اعلان نمودند. عدم تاسیس یک اردوی قوی با مورال بلند، تلفات جانی و مصارف اقتصادی جنگ، قطع نکردن منابع مالی طالبان و خطاهای آمریکا در جریان جنگ، فساد و قوم پرستی در حکومت افغانستان، شکل گیری حکومت های فرا قانونی، تکتیک جنگی و تغییر در سیاست قومی طالبان، حمایت کشورهای منطقه از این گروه تحت عنوان مجادله با داعش، تعقیب “سیاست مماشات” آمریکا در برابر طالبان فاکتورهای اساسی به قدرت رسیدن مجدد این گروه میباشد.
در سال ۱۹۹۲ مجاهدین، حکومت کمونیستی داکتر نجیب الله را سرنگون ساختند و به قدرت رسیدند. عدم وحدت بین مجاهدین و ضعف آن ها در جهت تقسیم قدرت و مدیریت کشور، افغانستان را به جنگ داخلی کشانید. در چنین شرایطی حرکت طالبان، با شعار پایان دادن به جنگ داخلی و
تاسیس یک«نظام ناب اسلامی» بوجود آمد. مردم خسته از جنگ و بی نظمی طالبان را حمایت کردند و در نتیجه حمایت مردم این گروه در مدت کم کابل را تصرف کردند و نام نظام شان را «امارات اسلامی افغانستان» گذاشتند. حرکت طالبان بین سال‌های ۱۹۹۶-۲۰۰۱ در افغانستان حکومت کردند. حمایت طالبان از گروهای افراطی، تفسیر محدود آن‌ها از اسلام و تطبیق قوانین سختگیرانه در حوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منجر به عدم شناسائی آن‌ها از طرف جامعه بین الملل و کشورهای منطقه شد و این وضعیت باعث فقر، بیکاری و مهاجرت بیشتر امردم افغانستان گردید.
بعد از واقعه ۱۱سپتامبر ایالات متحده آمریکا به دلیل حمایت حکومت طالبان از القاعده و رهبرش اسامه بن لادن تحت عنوان دفاع مشروع «عملیات آزادی پایدا» را علیه القاعده و طالبان در ۷ اکتوبر آغاز نمود و در نتیجه‌ی آن رژیم طالبانی سقوط کرد. به حمایت ایالات متحده آمریکا و جامعه جهانی «کنفرانس بن» برگزار گردید و در این کنفرانس اساس نظم پسا طالبان گذاشته شد. در چهارچوب تصامیم کنفرانس بن، اداره موقت (برای شش ماه) شکل گرفت و حامد کرزی به عنوان رئیس اداره موقت تعیین گردید. وظیفه‌ی اساسی اداره موقت، ایجاد نظم سیاسی وحقوقی در افغانستان بود. برای این هدف لوی جرگه-مجلس موسسان خواسته شد. لوی جرگه اداره موقت را به اداره انتقالی (برای ۱۸ماه) تغییر داد و در جلسه بعدی قانون اساسی افغانستان را تصویب کرد. در محور قانون اساسی انتخابات برگزار شد و حامد کرزی بر اساس رای مردم  ریس جمهور کشور انتخاب گردید و پارلمان کشور شروع به فعالیت کرد. هم‌چنان قوه قضائیه، اردو و پولیس شکل گرفت و در نتیجه یک نظم سیاسی_حقوقی نسبی استوار بر قانون اساسی در افغانستان بوجود آمد.
ایالات متحده آمریکا به رهبری بوش پسر، طالبان را یک گروه تروریستی عنوان کرد و در کنفرانس بن براین گروه اجازه اشتراک نداد. به دلیل تروریست خواندن دروازه مذاکره را با طالبان بست و با اسیران آنها در چوکات قوانین جنگ برخورد صورت نگرفت. این عملکرد آمریکا منجر به انتقاد مردم و سازمانهای حقوق بشری شد. طالب ها با سقوط رژیم شان  خاموش نماندند و با استفاده از  تکتیک های مختلف به جنگ خود ادامه دادند. زمانی‌که باراک اوباما در آمریکا به قدرت رسید، استراتیژی آمریکا را در قبال طالبان تغییر داد. در این زمینه اوباما تصمیم گرفت، تا سال ۲۰۱۴ قوای ایالات متحده آمریکا را از افغانستان خارج کند. همچنان در بخش تبادل اسیران با طالبان مذاکره کرد و برای طالب ها اجازه داد، تا در دوحه «دفتر سیاسی» بگشایند.
زمانی‌که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ به قدرت رسید، در جستجوی یک راه حل برای خروج عساکر آمریکائی شد. در این زمینه کابینه ترامپ تصمیم گرفت بدون قید و شرط با طالبان وارد مذاکره شود. آمریکا برای اثبات جدیت خود زلمی خلیلزاد (پشتون تبار افغانستانی الاصل) را به عنوان مذاکره کننده ارشد و نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در پروسه صلح افغانستان تعیین کرد. خلیلزاد برای تسریع مذاکره صلح از پاکستان خواستار رهائی ملا عبدالغنی برادر گردید. آمریکا بعد از دوسال مذاکره توافق‌نامه دوحه را در ۲۹ فبروری سال ۲۰۲۰ در غیاب دولت افغانستان با طالبان امضا نمود. در توافق‌نامه دوحه، طالبان تعهد کردند به شمول القاعده با گروهای تروریستی قطع رابطه کنند. در برابر آن آمریکا تعهد کرد که در ظرف ۱۴ ماه از افغانستان خارج شود و عملیات های هوائی علیه این گروه را توقف دهد. در جریان ۱۴ ماه مذاکرات «بین‌الافغانی» آغاز و در نتیجه مذاکرات «دولت اسلامی جدید» در افغانستان شکل بگیرد.
در سال ۲۰۲۱جوبایدن به عنوان ریس دولت آمریکا انتخاب گردید و در سخنرانی که در اول می (تاریخ ختم خروج در چهارچوب توافق نامه دوحه) انجام داد تعهد کرد، بر توافق نامه دوحه صادق میماند و تا ۱۱  سپتامبر ۲۰۲۱ تمام نیروهای خود را از افغانستان خارج می‌کند. بعد از این سخنرانی طالبان به جای مذاکره با حکومت افغانستان به حملات خود شدت بخشیدند. در نتیجه حملات گروه طالبان کنترول اکثر مناطق کشور را بدست گرفت و با فرار رئیس جمهور سابق افغانستان محمد اشراف غنی از کشور، طالبان در حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان وارد کابل شد و یک بار دیگر قدرت را بدست گرفتند.
گروه های تروریستی خارجی
منازعه بين گروه های فوق الذکر و طالبان عامل بسياری از خشونتها در افغانستان از آگست ۲۰۲۱بوده است. اما تعدادی از سازمان های شبه نظامی خارجی نيز مي‌توانند تهديد های امنيتی داخلی و خارجی باشند، علی الرغم اين‌که از زمان تسلط طالبان، تا کنون هيچ حمله‌ی را ادعا نکرده اند. حضور ايمن‌الظواهری، رهبر القاعده در کابل، نشانه يک مشکل گسترده تر بود:
علاوه بر القاعده و بخش محلی آن، القاعده در شبه قاره هند، ساير گروه های خارجی نيز در افغانستان حضور دارند. اين‌ها شامل جماعت انصار الله، جيش محمد، لشکر طيبه و گروه مبارز اويغور، جیش‌العدل وسایر گروه‌ها مي‌شود. بقايای از جنبش اسلامی ازبکستان نيز وجود دارد که به طالبان وفا دار مانده است.
به نظر ميرسد که اکثر اين گروه ها با طالبان قرابت ايديالوژيکی داشته و تحت نظارت آن‌ها قرار دارند.
بزرگترين گروه شبه نظامی متمرکز بر بيرون، تحريک طالبان پاکستان است که به نظر ميرسد هزاران جنگجو و حامی در افغانستان دارد. هر چند که اکثرا از شورشيان محلی در پاکستان تشکيل شده است.
با اين حال، حضور مطلق آن‌ها خطرات امنيتی را برای طالبان به همراه دارد، حتی فراتر از امکان عمليات توسط دولت‌های ديگر عليه آن‌ها. اگر هر گروه شبه نظامی خارجی طرف ضد طالبان برود، نه تنها مي‌تواند مقاومت را به خودی خود تقويت کند بلکه انسجام خود طالب را نيز از بين مي‌برد. حکومت طالبان بطور معمول حضور اين جنگجويان را انکار ميکند، حتی زماني‌که فعاليت آن‌ها غير قابل انکار به نظر ميرسد. وقيحانه‌ترين نمونه واکنش طالبان در روزهای پس از مرگ الظواهری است، زماني‌ است که يک سخنگوی در ابتدا بطور پوچ ادعا کرد که حمله هواپيمای بدون سرنشين ایالات متحده به یک منزل خالی اصابت کرده است. طالبان به طور خصوصی مدعی هستند که اقداماتی را برای کاهش استقلال این گروه‌ها و جلوگیری از پیوستن آنها به مقاومت مسلحانه انجام می‌دهند.
افغانستان هم چنان محل زندگی چندين گروه جهادی از جمله القاعده، تحريک طالبان پاکستان، جنبش اسلامی ازبکستان و غيره است.^[1] بسياری از اين گروه‌ها در افغانستان از پناه گاهی برخورداراند و بنابر گزارش ها از آزادی بيشتری تحت سلطه طالبان نسبت به دولت قبلی برخوردار ميباشند.^[2] طالبان هم چنين اصرار دارند که به اين گروه ها اجازه نخواهند داد از خاک افغانستان برای طراحی يا انجام حملات در خارج از کشور استفاده کنند.^[3] تحريک طالبان پاکستان که به حملات بيرون مرزی به پاکستان متهم شده اند، در گذشته چنين تضمينی را تضعيف کرده است.^[4]
به نظر مي‌رسد که طالبان برای کنترول چنين گروه‌های گام‎‌های متواضعانه‌ای برمي‌دارند. مانند انتقال شبکه نظاميان خارجی از مرز و کمک به مقامات جديد برای نظارت بيشتر بر آن‌ها.^[5] اقداماتی احتياطی ديگر ممکن است، شامل ايجاد آنچه که طالبان اردو گاه‌های پناهندگان مي‌نامند برای بستگان شبکه نظاميان وخانواده های آنها باشد که منعکس کننده رويه ديرينه طالبان در توصيف جنگ‌جویان افراطی از کشورهای ديگربه عنوان ناراضيان سياسی است. و هم چنين ادغام مبارزین که زیر نام جهاد فعالیت می‌ورزند، از جمله خارجی ها در ساختارحکومتی طالبان ،اشاره به ستيزه جويان به عنوان پناهنده ،هم چنين ممکن است.
روش طالبان برای تظاهر به تبعيت از توافقنامه ۲۰۲۰ ايالات متحده امريکا وطالبان؛ به طالبان اجازه مي‌دهد به هر فردی که “خطری برای امنيت ايالات متحده و متحدانش نيست” پناهندگی بدهد.^[6]
اگر طالبان با ستيزه جويان دشمنی کنند، احتمال کمی وجود دارد که يک يا چند گروه بتوانند شورش کنند، که ميتواند منجر به درگيری مسلحانه شود.^[7] اگرچه تعداد کمی از اين گروه ها قدرت نظامی برای مقاومت در برابر سرکوب طالبان را دارند، هر گونه درگيری مي‌تواند باصفوف طالبان دشمنی کند و منجر به فرار شود. از طرف ديگراجازه دادن به اين گروه برای ادامه داشتن پناه گاه‌های امن در افغانستان در عين حال اتخاذ رويکرد سبک برای کنترول آن‌ها در عمليات خارجی شرکت کنند (همان طوريکه تحريک طالبان پاکستان در حال حاضر انجام ميدهد) بدون توجه به اين‌که آيا آن‌ها رضايت رهبران طالبان را داشته و يا اينکه خارجی ها مداخله کنند. اين به نوبه خود ميتواند موجی از حوادث را آغاز کند، برای مثال در روز های پس از قتل الظواهری بطور مثال تظاهرات ضد امريکايي در چندين ولايت گزارش گرديده بود.^[8] به نظر ميرسد مقامات جديد بر اين باورند که ميتوانند به اندازه کافی اين گروه ها را مهار کنند تا به نگرانيهايی امنيتی منطقه ای و بين المللی رسيدگی کنند و در عين حال از اقدامات سرکوبگرانه‌ی که ممکن است، منجر به خشونت شود اجتناب کنند.

[1] Report of the UN Analytical Support and Sanctions Monitoring Team on the Taliban, UNSC S/2022/419, 26 May 2022.

[2] Ibid.

[3] See, for example, “Exclusive: Amanpour speaks with Taliban deputy leader”, CNN, 17 May

2022.

[4] Taliban authorities are reportedly mediating talks between Pakistan and the TTP in a bid to ease tensions. “Afghanistan’s Taliban mediate ceasefire between Pakistan, local militants”, Reuters, 18 May 2022.

[5] Crisis Group interviews, Taliban officials, Kabul, April 2022; Western experts, January-May

2022. See also “Taliban shifting terrorists away from Pak-Afghan border after Islamabad warning”, The Express Tribune, 25 April 2022.

[6] “Agreement for Bringing Peace to Afghanistan”, U.S. Department of State, 29 February 2020.

[7] Crisis Group interviews, Taliban officials in Kabul, April-June 2022.

[8] Crisis Group interviews, Western officials, 5 August 2022.