همایش علمی که تحت عنوان اسلام آیین اعتدل» در دفتر بنیاد شهید احمدشاه مسعود، برگزار شده بود جمعی از شخصت های علمی فرهنگی و دانشجویان افغانستان شرکت کرده بودند.
در این همایش سه تن از شخصیت های علمی به سخرانی پرداختند و هرکدام به نوبه خود به تشریح اسلام اعتدال پرداختند، و هرکدام از سخنرانان اندوخته های علمی خود را پیرامون موضوع ابراز کردند.
سخنران اول این برنامه اقای دوکتور احمدی یکی از شخصیت های علمی و اکادمیک افغانستان بود، او در صحبت های خود، اعتدال را بحث بسیار مهم دانسته و گفت که اعتدال به معنی میانه روی، و وست است. بحث اعتدال در باور ها و عقیده ما خیلی ها مهم است، به باور او کسانی که در دین افراط می‌کنند درکی از مسایل دینی ندارند، مسله اعتدال و میانه روی از گفتار پیامبر است که در بخاری و هم در فقه آمده است. حوزه اعتدال در همه منش ها و باورها وصل میشود مانند اعتدال در رفتار اعتدال در گفتگو ها و تمام مسایل زندگی ما نقش مهم را بازی می‌کند. از نشستن گرفته تا خوردن، بازی های سیاسی، بازی های بین المللی و تمام اینها در دین وجود دارد.
احمدی در سخنرانی خود واژه اعتدال را کلیدی ترین واژه در برابر ظلم دانست و انرا باهمه علوم در داد و ستد دانست.
او گفت در شرایط فعلی طالبان تمثیل گر افراط گرای دینی هستند. وضعیت سیاسی تعامل با غرب بحث اینکه ما در جامعه خود چگونه رفتار کنیم و چالشهای خود را حل کنیم.
قطعآ ما به وکاوی دیدگاه ضرورت داریم.
دکتور احمدی در بخش دیگری از سخنرانی خود گفت که طالبان قطعآ تصمیم های که می‌گیرند در فقه های ما است، اما روش انها اشتباه است و ما ضرورت به وکاوی بیشتر این مبحث داریم.
سخنران دوم این برنامه اقای دکتور احمدی بود، او در سخنرانی خود گفت که یکی از موضوعات که وارد جوامعه اسلامی شده است بحث اعتدال و افراطی دینی است که پس از سال 2001 در امریکا به وجود امد. اسلام اعتدال برابری و هم پزیری و میانه روی است.
او گفت وقتی به اکثریت کشورهای اسلامی نگاه می‌کنیم زندگی مسلمانان با روش میانه روی ادامه دارد.
ادعای کلی اینست که اسلام با افراطیت کاری ندارد. مبلغ اسلام میانه روی جامعه الزهر مصر مجموعه علمای اندونزی هستند.
او در ادامه سخرانی خود گفت که ما معتقد هستیم که اسلام هم دین میانه رو است و هم قرانکریم در کلیت خود اعتدال و برابری است و پرهیز از خشونت.
در بخش از سخنرانی خود او به کتاب المارت السلامی یا نظام ها نویسنده ان با زیرکی از دولت و عرف استفاده می‌کند، که قطعآ همان پشتونوالی است.
دکتور موسوی گفت رهبران گروه های افراطی در سراسر دنیا قطعآ با خشونت تربیه شده اند، بطور مثال او از مدرسه حقانیه در پاکستان نام برد، که افراط گرای را ترویج می‌کند.و مواد درسی ان مدرسه به شدت ویرانگر است.
او در ادامه گفت که بطور مثال در خوابگاه این مدرسه یک مسول وجود دارد که هر شب کلیدی را پاین سر هر طالب می‌گزارد و فردای آنروز این دانشجو باید به جنگ برود.
در حالی که قرانکریم به دنبال حقیقت است، وقتی به قران نگاه می‌کنیم تمام آن به گفتگو و بحث تاکید می‌ورزد.
و یکی از مهم ترین شاخصه های میانه روی کفتگو است. حتی در آیاتی آمده است که وقتی با دشمنان هم مواجه می‌شوید با گفتگو مواجه شوید. قرانکریم در سرشت خود طرفدار توصیه و گفتگو است.
در حالی که تا به حال به شمول طالبان هیچ گروهی حتی یک اعلامیه را هم به نشر نرسانده اند که نشان بدهد انها مایل به گفتگو هستند.
طالبان زمانی که قدرت را به دست گرفتند تصفیه سازی را شروع کردند و حتی اکادمی علوم را نیز تصفیه کردند. که همه این اعمال انها در مغایرت با دین و اعتدال است.
در بخش دیگری این همایش عبدالحفیط منصور اعتدال ر به بحث گرفت او گفت عدالت یعنی گذاشتن شی در جای مناسبش او گفت دکتور عبدالهی الهی کتابی در این باب نوشته است بنام اسلام و مکتب اعتدال او گفت اولین بار مسله اعتدال توسط عبدالهی الهی مطرح شد، کسی دیگری این را برای ما دیکته نکرده است.
منصور در سخنرانی خود گفت جبهه مقاومت ملی نه طالب است ونه سیکولریزم، روش ما اعتدالی است که در همه ابعاد با طالبان فرق دارد.
او گفت ایمان با عمل فرق دارد، عامل گناه کافر نمی‌شود و به خاطر گناهش کافر نمی‌شود، از نظر ما آزادی ایمان و عقیده یک اصل است، هرکسی میتواند استلال خود را داشته باشد، و ما با آغوش باز می‌پزیریم، ما هم دنیا را می‌خواهیم و هم آخرت را، ما به این باور هستیم که این دنیا اخر کار نیست بعد از این زندگی سرای آخرت نیز وجود دارد.
جبهه مقاومت اختلاف نظر را می‌پزیرد دلیل منطقی را می‌پزیریم، و قبول داریم،
باور ما اینست که اسلام دین کامل است اما اجتهاد را به رسمیت میشناسیم. جهاد برای ما یک امر دفاعی است، جهانگشای نیست.
در بخش اخر این محفل مولوی حبیب الله حسام ریس مجموع علمای افغانستان به سخنرانی پرداخت او گفت اعتدال مرهون کلام الهی است و مقاصد از نزول قران و انبیا عدل است.
و اسلام در بین افراط و تفریط است .
