روشنفکر و مسوولیت های آن

بصورت معمول در افغانستان /خراسان این طبقه روشنفکر است، که دیگران را به نقد می کشد، گاهی نیش می زند و به تمسخر می گیرد، اما خودش تا هنوز زیر تیغ نقد وبررسی گرفته نشده است، نویسنده می خواهد فتح باب نماید و راه را برای اشخاص صاحب صلاحیت بگشاید.
نویسنده این سطور از جانب تعدادی به حیث یک جهادی، تندرو شناخته می شود، شماری هم برخلاف در رفتار و گفتار نویسنده، علائم تعصب، قومگرایی و پارسی پرستی را مشاهده می دارند، با این نگاه به سویم می نگرند، پاره ای دیگر از فارغان مدارس دینی، از زمره یروشنفکر انم می‌دانند، که با علمای دینی و شریعت اسلامی، چندان سرسازگاری ندارم، این دسته پیشنهادات من را در مورد اصلاح مضمون ثقافت اسلامی دانشگاه ها و نصاب تعلیمی مدارس دینی، شاهد می‌گیرند، و خلاصه به تعبیر مولوی هرکسی از ظن خود شد یار من. مراد از ذکر این مساله این است که، پای نویسنده هم از حلقه روشنفکران چندان دورنیست و اگر نقد و ملاحظه ی بر اهالی روشنفکری وارد می آید، نویسنده را نیز شامل می شود.

در این نبشته بر پیشینه جریان روشنفکری کاری نداریم، واین که چه فراز و فرود هایی را پشت سر نهاده است، نیز بحث نمی کنیم، از دید نویسنده روشنفکری کار مقدسی است، جریان سازنده ی است که جوامع را به پیش می راند، و در غیاب آن جامعه، به مردابی بدل می شود، که نه تنها فایده ای ببار نمی آورد، بلکه اجتماع انسانی قابلیت زیست خود را از دست، می دهد، بنابراین توجه به این طایفه ومسوولیت های آن، شایسته آن است،که بیش از همه مورد توجه قرار گیرد، نویسنده فکر می‌کند، عدم توجه به مسوولیت های خطیر کار روشنفکری مصایبی را بر افغانستان /خراسان تحمیل کرده است، که تحریک طالبان نکرده اند.

روشنفکر از شمار همان مفاهیمی است، که دارای تعریفی واحد و مورد پسند همه نشده است، دکتر قزلسفلی تنها تعریف هایی که در روشنفکری شده است، را گرد آورده ،بالغ بر حدود 400 صفحه می شود، و این بیانگر تفاوت نگاه ها را در باب روشنفکر نشان می دهد، در افغانستان /خراسان کلمه روشنفکر تا هنوز بار منفی دارد، و روشنفکران از وجاهت اجتماعی برخوردار نمی باشند، در سال های جهاد و مقاومت در حلقه نظامی ها، کسی را روشنفکر می نامیدند، که سخن بسیار می گفت، اما کاری از دستش برنمی آمد، این سخن به این معنا بود که سخنان روشنفکر را تحمل کنید، چند حرف می زند و پی کارش می رود، و هیچ گونه خطری از جانب او متصور نیست، ولی از دید من، کار های بزرگ از سخن آغاز می شود، از سخنان بکر برمی خیزد که.پیشرفت وترقی ازمغز های، تحول طلب، ستم گریز، عدالت خواه و جسور سربلند می کند، که در ادبیات دینی این اشخاص همان دعوت گران حکیم و مجاهدان سرسپرده ی، آند که در برابر حاکم ستمگر می ایستند، و سخن حق را با شیوه ای نیکو و مناسب بیان می دارند.

آنچه گفته آمد، مارا به نکاتی رهنمایی می دارد، که به باور نویسنده از مسوولیت های اساسی هر روشنفکر است، و آن نکات عبارتند از :
یک: در افغانستان /خراسان کلمه ی روشنفکر در ابتدا از سوی چپی ها مطرح شد، و به آن عده اشخاص اطلاق می گردید،که یا دین گریز بودند، و یا دین ستیز، چه بسا که عنوان دوم دین گریزان بود، اما رفته رفته شامل افراد و اشخاص دیگری گردید، این سخن بدین معناست، که کلمه ی روشنفکر به گونه ی وارد ادبیات ما گردید، که عامه ی مردم افغانستان/خراسان با آن همنوایی نداشتند و حتی با دید سبک و تنفربه آن می نگریستند.
این ویژه گی در کلیت به کار اصلاح طلبی و تحول خواهی لطمه زده، و هرگونه سخن و پیشنهاد ازسوی این دسته، به استقبال مردم مواجه نگردید، این جریان دارای یک تشکل نیرومند و سازنده نگردید و در حد اشخاص پراگنده و در مواردی متخاصم باقی ماند.
وجودندارد اشخاصی که تعالیم مارکس را بنام افکارروشنفکری نشروپخش می نمودند.

دوم:روشنفکران افغانستان /خراسان به ظاهر و صورت مساله بهای بیش از اندازه دادند، تا به محتوا و اصل مسائل، این طایفه با پوشیدن لباس های به سبک غربی، سرو صورت غیر بومی و در موارد زیادی ادبیات وارداتی کار خویش را آغاز نمودند، که این امر مزید برعلت گردید، روشنفکران قادر به نفوذ در میان توده ی مردم نشدند، زیرا مردم در سال های نخستین نکتایی را حرام دانسته و تراشیدن ریش از دید شان خلاف شرع پنداشته می شد، حرف های صنف روشنفکران نه تنها برای عامه ی مردم قابل هضم نبود، بلکه قابل فهم هم نبود، بدین ترتیب افغانستان /خراسان هیچ گاه صاحب اشخاصی نشد که توسعه و پیشرفت را بازبان مردم، مطابق وضعیت عمومی کشور مطرح بدارد، و در میان توده های مردم رخنه کند.