دونالد ترمپ، رییس جمهور منتخب ایالات متحده امریکا، به‌تازه‌گی با ایراد سخنرانی در میان هوادارانش در شهر واشنگتن، گفته است که تجهیزات نظامی برجای مانده از کشورش در افغانستان را از گروه طالبان پس می‌گیرد. از این بابت، بار دیگر بر دولت بایدن تشر زد و آن را «بی‌کفایت» خواند. ترمپ اظهار داشت: «آن‌ها (دولت بایدن) تجهیزات نظامی را به دشمن (طالبان) سپردند.» از ارسال پول توسط دولت سلفش به طالبان نیز انتقاد کرد و گفت: «آیا می‌دانید که ما سالانه میلیاردها دالر به افغانستان [زیر اداره طالبان] می‌دادیم؟»
اظهارات ترمپ زیاد واکنش‌برانگیز شد و بارقه امید در دل بسیاری آفرید. در این میان، بدیهی است که نیروهای مخالف طالبان از فرط خوش‌حالی در لباس نمی‌گنجند. حتا توقف ارسال پول به طالبان به میزان پس‌گرفتن تجهیزات نظامی خرسندکننده نیست؛ چرا که مخالفان این گروه گمان می‌کنند دشمن‌شان بدون پول امریکا می‌تواند دوام آورد، ولی در فقدان تجهیزات نظامی نه. دلیلش نیز قدری روشن است: وقتی اسلحه کافی نباشد، ضمن آن‌که نیروهای مخالف طالبان جسور می‌شوند، جنگ‌جویان این گروه نیز به تردید می‌افتند و دوام این وضعیت منجر به تنگ‌شدن قلمرو حاکمیت می‌شود که در خوش‌بینانه‌ترین حالت نشانه‌های سقوط از دور خودنمایی خواهد کرد.
ترمپ با آن‌که آدم قاطع و جدی است و غالباً به آن‌چه می‌گوید عمل می‌کند؛ اما در خصوص پس‌گرفتن تجهیزات نظامی امریکا از طالبان، بنابر دلایل ذیل اگر از وفا به وعده سرباز نزند، با چالش‌های زیاد مواجه خواهد شد:
۱- ترمپ از لحظه فروپاشی جمهوریت و برگشت مجدد طالبان به قدرت، پیهم دولت بایدن را متهم به زوال اقتدار ایالات متحده کرده و از تسلیحات برجای مانده از نظامیان کشورش در افغانستان به‌عنوان مثل اعلا نام برده است. او در فبروری سال گذشته، با اشتراک در نمایشگاه «انجمن ملی سلاح» که در هریسبورگ ایالت پنسلوانیا برگزار شده بود، اظهار داشت که بایدن به ارزش ۸۵ میلیارد دالر تجهیزات نظامی را در افغانستان رها کرده است. البته در گفت‌وگو با رسانه‌ها از جمله فاکس‌نیوز نیز بارها از رقم بالا به صراحت یاد کرده است. از افغانستان زیر اداره طالبان هم مکرراً به‌مثابه «بزرگ‌ترین مرکز فروشنده سلاح امریکایی» در دنیا نام برده است.
نکته مهم این است که ترمپ به‌جای آن‌که برای اثبات سخنش سند محکم ارایه کند، بی‌پروا بر رقیبانش حمله می‌کند. برخلاف آن‌چه او می‌گوید، گزارش ارایه‌شده از سوی وزارت دفاع امریکا در اپریل ۲۰۲۲، نشان می‌دهد که به ارزش ۷ میلیارد دالر تجهیزات نظامی در افغانستان مانده است. براساس این گزارش که در سی‌ان‌ان منتشر شد، امریکا از ۲۰۰۵ تا آگست ۲۰۲۱ به ارزش ۱۸.۶ میلیارد دالر تجهیزات نظامی به افغانستان داده است که از این میان، به ارزش ۷.۱۲ میلیارد آن برای فعلاً در اختیار طالبان قرار دارد. ناظر بی‌طرف شاید به گزارش پنتاگون بیشتر عطف عنان کند تا حملات لفظی ترمپ.
مزید بر آن، خالد امیری، از نظامیان سرشناس حکومت پیشین، در آگست سال گذشته، با نشر مقاله‌ای در یکی از رسانه‌های افغانستان با عنوان «چرا نباید از طالبان ترسید؟» قصه تجهیزات نظامی امریکا به ارزش ۸۵ میلیارد دالر را تبلیغاتی برای بزرگ‌نمایی طالبان توسط لابی‌گران این گروه خوانده است. امیری در مقاله‌اش تصریح کرده که بخش بزرگی از این تجهیزات از صف محاربه خارج شده یا هم نیاز به ترمیم و جابه‌جایی پرزه‌جات دارد که به قول او، طالبان با ابزار و ادوات ناچیزی که دارند، از عهده‌‌اش برنخواهند آمد. جان سخن امیری این است که اگر طالبان به تجهیزات کهنه امریکایی می‌نازند، اشتباه می‌کنند. این نظامی پیشین ازآن‌جایی‌که در بیست سال با اسلحه امریکایی علیه طالبان جنگیده است، سخنش در خصوص کم‌وکیف تجهیزات نظامی ظاهراً شنیدنی است. این در حالی است که انتظار غالب از نظامیان پیشین مبتنی بر برجسته‌کردن آن‌چه ترمپ می‌گوید، است، نه انکار آن.با توجه به آن‌چه در بالا آمد، بر درستی ادعای ترمپ تردید است. اگر ترمپ بر این تردید وقوف یابد، از خیر عمل به آن‌چه گفته است، خواهد گذشت و شاخ‌به‌شاخ‌شدن با طالبان را به‌خاطر ۷ میلیارد دالر اسلحه کهنه، به مصلحت نخواهد دید.
۲- به‌فرض که ترمپ در عمل به آن‌چه بیان کرد، جدی باشد؛ اما روشن نیست که چه‌گونه می‌خواهد تجهیزات نظامی را از طالبان پس بگیرد؟ آیا به زور متوسل می‌شود؟ آیا امکان انتقال تجهیزات از افغانستان به امریکا و برخی پایگاه‌های نظامی این کشور در خاور میانه، میسر است؟ اگر هم میسر باشد، مگر به هزینه‌کردنش می‌ارزد؟ آیا تجهیزات را به کشورهای همسایه افغانستان انتقال می‌دهد؟ اگر چنین کند، این امتیاز به پاکستان تعلق می‌گیرد یا جمهوری‌های آسیای میانه؟ یا این‌که آخرین گزینه را می‌آزماید: حمله نظامی بر مراکز تجمیع تجهیزات نظامی در افغانستان به‌قصد نابودی. وقتی به هشدار ترمپ دقت کنیم، این سوالات در ذهن هر شنونده‌ای جا خوش می‌کند. به هر حال، تا کنون سوالات فوق، بی‌پاسخ به نظر می‌خورد.
۳- ترمپ نکته معناداری بر زبان آورد: «من می‌گویم اگر قرار است میلیاردها دالر در سال بپردازیم، به آنان (طالبان) بگوییم که پول را نمی‌دهیم، مگر این‌که تجهیزات نظامی ما را پس بدهند.» ترمپ با این گفته برای خود راه فرار باز کرده است؛ یعنی در بدل ندادن پول به طالبان می‌خواهد از تصمیم پس‌گرفتن تجهیزات نظامی منصرف شود. ترمپ در مساله پولی زیاد حساس است و چندی قبل گفت که کمک مالی به طالبان دیگر نباید انجام شود. انجام این کار در مقایسه با پس‌گرفتن تجهیزات نظامی برایش ساده و بی‌خطر است. وقتی پول ندهد، مساله خلع سلاح طالبان هم [نظر به گفته‌اش در فوق] به کنار می‌رود.
۴- موضع‌گیری ترمپ در قبال افغانستان فعلی تا کنون از مرز لفظ فراتر نرفته است و روشن نیست که به این زودی‌ها گام عملی برمی‌دارد یا خیر. برای چهل‌وهفتمین رییس جمهور امریکا نه افغانستان که چین، شرق اروپا، خاور میانه و مشخصاً برنامه هسته‌ای ایران اولویت دارد. جایگاه افغانستان در ردیف خیلی پایین است. اگر هم بخواهد نگاهی به افغانستان بیندازد، زمان‌بر خواهد بود؛ مگر این‌که لابی نیرومندی وارد عرصه شود و قناعتش را زود حاصل کند.
ترمپ با هشدارهای این روزهایش در پی هراسان‌ساختن طالبان است؛ یعنی می‌خواهد از مساله پول و اسلحه به‌مثابه ابزار فشار علیه این گروه استفاده کند، آن هم به دو دلیل: اول این‌که می‌خواهد رژیم فعلی کابل مطیع کاخ سفید بماند و دولت او را با دولت بایدن اشتباه نگیرد؛ دوم، اگر رابطه امریکا با برخی کشورهای منطقه تیره‌تر از حال شود، در کنار ایالات متحده و علیه رقیبانش بماند. البته که گروه‌هایی چون طالبان در این‌گونه بزنگاه‌ها خوب به کار قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی می‌آیند.
