دفتر بنیاد شهید احمد شاه مسعود در مشهد، برنامه‌ی رونمایی کتاب تاریخ تاجیکان اثر داکتر صاحب نظر مرادی را با حضور شماری از فرهنگیان، دانشمندان، دانشجویان و شهروندان افغانستان مقیم مشهد براگزار کرد.
این برنامه روز دوشنبه ۱۵ اسد، به همکاری کمیته فرهنگی بنیاد شهید مسعود برگزار شد که در آن سخنرانان روی نقاط قوت و ضعف این اثر صحبت کردند و این اثر را یک ابتکار بی‌نظیر و زحمات نویسنده را در این شرایط قابل تحسین خواندند و تاکید کردند که چنین آثار می‌تواند منابع حوزه تاریخی را در افغانستان غنی کند.
نخست محمد کاظم کاظمی، نویسنده شهیر کشور که در بخش صفحه‌آراین کتاب نیز همکاری داشت، کتاب تاریخ تاجیکان خراسان را یک ابتکار کلان خواند و گفت که با توجه به فقدان منابع تاریخی در افغانستان، این اثر می‌تواند به عنوان یک منبع معتبر تاریخی مورد کاربرد قرار بگیرد.
آقای کاظمی، با اشاره به دوره‌های تاریخی افغانستان و تاریخ نویسان، تصریح کرد که بخشی عظیمی از تاریخ افغانستان به دستور شاهان و حاکمان نوشته شده و به دور از واقعیت‌ها است و می‌توان گفت که تاریخ حکومت‌ها است و به جبر و اکراه بالای نویسنده‌گان به رشته تحریر در آمده است.
او علاوه کرد که کتاب تاریخ تاجیکان خراسان، تنها به تاریخ سیاسی تاجیکان نپرداخته؛ بلکه پشینه‌های فرهنگی، اجتماعی، شعر و ادب و موضوعات دیگر مربوط به تاجیکان را نیز مورد بحث و کنکاش قرار داده‌است.
هم‌چنین این نویسنده افغانستان، گفت که تصاویر در کتاب جا داده شده بیان‌گر تاریخ حماسی و فرهنگی تاجیکان است. وی افزوده که در این پژوهش تاریخ قومی مورد ریشه یابی قرار گرفته که از جمله اقوام بزرگ و تمدن ساز خراسان بودند/ هستند.
آقای کاظمی با اشاره به برخی نواقص‌های موجود در کتاب، پیشنهاد کرد که این اثر باید توسط یک دانشمند یا مورخ دیگری بازخوانی شده و مشکلات و نقیصه‌هایش مرفوع شود و به عنوان یک آثار معتبر در حوزه تاریخ مورد استفاده قرار بگیرد.
سپس ملا محمد فیضی، دانشجوی دوره‌ی دکتری، با اشاره به پیشینه‌ی تجربه داکتر صاحب نظر مرادی، در حوزه تاریخ نگاری، اثر تازه او را، کار بی‌نظیر و زحمات در خورستایش خواند و گفت که کتاب تاریخ تاجیکان خراسان همانند درخت تنومندی است که شاخه‌ها و ریشه‌های آن عریض است که تنها تاریخ سیاسی تاجیکان را ریشه یابی نکرده؛ بلکه از ابعاد مختلف به زیست سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، حماسی و حتی حرفوی تاجیکان پرداخته‌است.
آقای فیضی، با اشاره به نواقص کتاب، گفت که دسته بندی‌های منابع، ساختار فهرست بندی و کاستی‌های ویراستاری و اعراب گذاری بخشی از نقیصه‌های این اثر است. او پیشنهاد کرد که در چاپ‌های آینده این اثر، نواقص یاد شده تصحیح شود.
دکتر هجرت الله جبرئیلی، نویسنده و منتقد با اشاره به زحمات و تجربه تاریخ نگاری نویسنده، گفت که انتخاب نام و جلد کتاب نشان می‌هد که دکتر صاحب نظر مرادی از تاریخ آگاهی خوب دارد و در پوش کتاب تصاویری را جا داده که معرف صلابت و قدرت تاجیکان است. وی خاطرنشان کرد که عکس جلد کتاب که “مردان شمشیر بدست و سوار به اسپان” به تاجیکان می‌رساند که برای احقاق حق‌شان از قدرت و زور کار بگیریند و در برابر زور تسلیم نشوند.
آقای جبرئیلی، گفت که این اثر به بخشی از بحران هویتی تاجیکان در این مقطع حساس پاسخ ارایه کرده‌است.
او تصریح کرد که یکی دیگراز برجستگی‌ها و محاسن این اثر، یادآوری مقاومت تاجیکان در جاهای مختلف است که این مورد به مقاومت امروز تاجیکان نیز همکاری می‌کند تا نقشه‌ی راه را به خوبی پیدا کنند.
این نویسنده، چند مورد از نواقص کتاب را که از جمله: فقدان منابع در بسیاری از صفحات و عدم استفاده از منابع دست اول و دوم و همچنان نبود انسجام و ساختار مندی تئوریک را مشکلات بارز کتاب خواند.
در آخر داکتر صاحب نظر مرادی، نویسنده کتاب تاریخ تاجیکان خراسان با اظهار امتنان از بنیاد شهید مسعود بابت چاپ این اثر، گفت که تاجیکان یک ملت و یک قوم نیستند بلکه یک تمدن بزرگ هستند که همواره در معرض تهاجم قرار گرفتند که این امر سبب شده تا تاجیکان به دنیا شناختانده نشوند.
آقای مرادی با سپاس‌گزاری از سخنرانان محفل، نقد آن‌ها را در راستای مرفوع شدن نواقص کتاب کارا خواند و گفت که هر اثر مشکلات خود را دارا می‌باشد و با نقد و نظر مرفوع می‌شود.
