مذهب طالبان (18)

امواج چهارگانۀ تروریسم 

پرسش: در روزهای اخیر بحث صلح با طالبان گرم است. در همین راستا، چند ماه پیش در مصاحبه‌ای گفته بودید که موج خون و خشونت به زودی فروکش خواهد نمود. این پیش بینی مبنی بر کدام اصل بود؟
پاسخ: این پیش بینی بر مبنای تئوری «موج‌های تروریزم» استوار بوده است که از طرف یک تن از استادان دانشگاه لس آنجلس امریکا، آقای دیوید رپوپورت که مدیر مسئول مجلۀ «تروریزم و خشونت سیاسی» هم می‌باشد، چهارده سال پیش طرح شده است.
نویسنده از چهار موج تروریسم یاد می‌کند که هر موجی حدود ۴۰ سال را در بر می‌گیرد. چهار موج یاد شده عبارتند از موج آنارشیست‌ها (۱۸۷۸-۱۹۱۹)، موج جنبش ضد استعماری (۱۹۲۰-۱۹۵۰)، موج چپ نوین (اواسط دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۹۰) و موج تروریزم مذهبی که در سال‌های (۱۹۷۹) آغاز گردیده بود و امسال (۲۰۱۹) چهل ساله می‌شود.موج تروریستی انارشیست‌ها در ۲۴ جنوری سال ۱۸۷۸ آغاز گردید؛ زمانی‌که ویرا زاسولیچ، شخصیتی انارشیست، یک فرمانده پلیس را در سن پترزبورگ روسیه به گلوله بست. او در اثنای محاکمه گفت: «من یک تروریست هستم، نه یک قاتل».موج آنارشیست به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت و اروپای غربی، ایالات متحده و حتی ژاپن و چین را فراگرفت. شخصیت‌های بزرگی چون ویلیام مکینلی، رییس جمهور امریکا، سادی كارنوت، رییس جمهور فرانسه به دست همین انارشیسها ترور گردیدند. آن‌ها همچنان مسئول بمب‌گذاری پارلمان فرانسه و وال استریت در امریکا و كشتار اوپرا در برشلونه و عملیات تروریستی نقاط دیگری در جهان نیز شناخته شدند.موج دوم تروریسم مربوط به جنبش‌های ضد استعماری می‌شود که ارتش جمهوری خواه ایرلند (IRA) یکی از نخستین جنبش‌های تروریستی آزادی‌خواه ملی بود. مناحیم بیگین رهبر گروه تروریستی ارگون در اسرائیل نیز از رهبران عمدۀ این موج تروریستی به شمار می‌رفت. موج سوم تروریسم مربوط به جنبش چپ بود که در واکنش به جنگ ویتنام در اواسط دهه ۱۹۶۰میلادی آغاز گردید. فرود همزمان هفت هواپیما ربوده شده در اردن و عملیات مشابه دیگر از عملیات مشهور این دوره بوده است.اما موج چهارم در سال ۱۹۷۹میلادی آغاز گردید که بیشتر سرشتی دینی داشت و مسلمانان بازیگران اصلی و عمدۀ آن بوده‌اند. رهبران گروه‌های تروریستی این دوره، سیاستمدارانی بوده‌اند که مذهب را برای رسیدن به اهداف‌شان به عنوان ابزاری دست کاری نموده اند.از نظر دیوید رپوپورت، جهیمان العتیبی – همان مردی که در عربستان سعودی وارد مسجد الحرام شد و خلافت خویش را اعلام نمود- بن لادن، طالبان، بوکوحرام و فعالیت‌های تروریستی سیکهای هندوستان و تروریست‌های اسرائیلی از سمبول‌ها و یادگارهای همین موج اخیر به شمار می‌روند.یکی از ویژگی‌های موج چهارم، ظهور فن آوری ارتباطات مدرن و اینترنت است که این موج را در سطح گسترده‌ای قرار داده است. نظریۀ امواج چهارگانۀ تروریسم در این یک و نیم قرن اخیر مفسر عروج و نزول این پدیده بوده، اما یک نکته را نباید فراموش نمود که هیچ تئوری علمی قادر به تفسیر کامل مسایل علوم اجتماعی نمی‌باشد.در پیوند به موج چهارم تروریسم که در آتش آن می‌سوزیم بارها گفته ام که وقت پایان یافتن آن فرا رسیده است. امروز هم کشورهای همسایه، هم ما و هم بازیگران بزرگ عرصۀ روابط بین‌الدول شاید این بازی را خیلی دلچسب نیابند چون تمامی دنیا در برابر این هیولای بدسرشت ایستاده است. امروز تمامی مراکز و مراجع دینی جهان اسلام در برابر تروریسم بسیج شده و فاتحۀ آن را خوانده‌اند. از سوی دیگر اگر به تاریخ اسلامی بنگریم گروه‌های مختلفی در تاریخ مسلمانان پا به عرصۀ ظهور نهادند که از روش ترور استفاده کردند ولی آهسته آهسته در بستر نرم جامعه آرمیدند که خوارج در گذشته‌های دور و جنبش حشاشین به رهبری حسن صباح در ایران و شام از نمونه های آن به شمار می روند.همین قدر می‌دانم که خشونت و جنگ پایان خواهد یافت؛ ولی اینکه چه کسانی و کدام گروه‌ها و شخصیت‌ها صلاحیت رهبری جامعه را در مرحلۀ بعد از تروریزم به دوش خواهند داشت، این امر بستگی به مسائل مختلف دیگری دارد که اینجا فرصت بحث پیرامون آن نیست.