جشن نوروز؛ از نگاهی دیگر

جشنِ نوزوز؛ جشنِ عبور از یخبندان فصل سرد زمستان و گام­نهادن به­فصل رویایی شگوفه­هاست؛  جشنِ زنده­شدن دوباره طبیعت، جشنِ مَقدَم زیبایی­ها و طراوت­هاست. جشنِ نوید آمد­آمدِ شمیم عطر بیز «گل­­نوروزی» است؛ جشن شگفتن نسترن و جوشیدن ارغوان است.

جشن نوروز در حالی­که در حوزه یک تمدن بزرگ و ریشه­دار با گیرایی وجاذبه سرشاری در بستر تاریخ با فراز و فرود خروشیده و جریان یافته، ولی فقهاء و دانشمندان نیز با انگیزه­های متفاوتی، از زاویه­های انکار وتایید به آن نگاه کرده اند.

امروزه، بویژه در جغرافیای افغانستان، برخی تجلیل جشن نوروز را از محرمات قطعی شمرده­اند، انگارآیه­ای تاویل­ناپذیر در تحریم قطعی آن نازل شده است. دیگری برگزاری آن را تشبّه به ­غیر مسلمانان می­انگارد. بعضی تجلیل جشن نوروز را از روی بی­خبری یا مغالطه به مجوس نسبت دادند. و آن دیگری با استنباط از حدیث پیامبرگرامی علیه­السلام که تجلیل یکی از اعیاد را در مدینه­منوره منع فرمود، تجلیل جشن نوروز را ممنوع اعلام می­دارد. و آن دیگر برگزاری جشن نوروز را از اموری  می­داند که منشأ دینی نداشته و تشبه نیز در آن وجود ندارد.

البته در باره رد و تایید تجلیل جشن نوروز، خورده فرآورده­های فرهنگی، سیاسی و سلیقه­ای فراوانی در قلمرو دینی و فرهنگی مطرح می­شود، اما بدون­تردید، سلسله جنبان بیشترین نظریات موجودِ کنونی درکشور، دین­دوستی و دین­مداری نبوده و دفاع ازحریم­دین مدنظرنیست. سیاست­های خصمانه، نگرش­های خزنده، واکنش­های شتابزده ومنفعت­های­تکروانه مختلف شخصی وگروهی، بوق­های تحریم تجلیل جشن نوروز و امثال آن را به صدا درمی­آورد.

زمانی­که خورشید اسلام در جهان پرتو افکند، کلیه فرهنگ­های ملت­های مختلف را از صحفه زندگی مردم­شان پاک نکرد، بلکه همان فرهنگ­ها و رواج­هایی را ممنوع اعلام کرد که به­گونه­ای با اصل دین و ارزش­های آن در تضاد قرارمی­گرفت.

هنگامی که مسلمانان به فتح مصر؛ میراث­دار تمدن خیره­کننده و ریشه­دار فراعنه دست یافتند، دشت و دمن مصر انباشته از آثار کفر و نماد شرک بود، نمادی که قرن­ها در قله بلند عبودیت، پرستش و ستایش می­شدند. صحابه پیامبر علیه­السلام برای انهدام و نابودی آنها آستین بالا نزدند؛ چون بعد از آن کسی در پای آنها به عبادت سرخم نمی­کرد. آیا تجلیل نوروز شرک انگیزتر از ابوالهول و اهرام مصراست؟ هردو نماد متذکره از زمان فراعنه تا امروز در کشور مصر پابرجاست. نامه معروف خلیفه دوم عمربن الخطاب رضی الله عنه به فاتح مصر توضیح همین مدعاست.

آیا برای تقویم دیدگاه مان بسنده نیست که امام بزرگوار احمدبن حنبل از متمسک­ترین پیروان سنت پیامبر علیه­السلام و دانشمندترین شخصیت منحصر به فرد زمانش روزی برای پسرش دیناری می­دهد تا برای معلمش نوروزی تقدیم نماید؟

در اینجا لازم می­بینم به چند موضوع مهم اشاره کوتاهی داشته باشم:

یکم: به عزیزانی­که در مورد صیانت از قلمرو ایمان­شان و ارزش­های دینی­شان محتاط­اند، پیشنهاد می­کنم که با عجله، شتاب و بدون تحقیق در مورد قضایای غیرقطعی دردین، حکم « حلال و حرام» صادر نفرمایند. چون تحلیل و تحریم تنها حق خدا و پیامبر اوست. تا در زیر این آیه شامل نشوند:

{وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلَالٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ} [النحل: 116]

ترجمه: و با هر دروغی که به زبانتان می‌آید، مگویید که این حلال است و این حرام، تا بر خداوند دروغ بسته باشید، زیرا کسانی که بر خداوند دروغ ببندند رستگار نمی‌شوند.

دوم: اصل برگزاری نوروز چیزی است و اعمالی که در این روزها از سوی مردم انجام می­شود، چیز دیگری. انجام دادن اعمال ناجایز درمقدس­ترین اماکن و مقدس­ترین روزها نیز ناجایزاست و در بدترین  روزها نیز.

اعمال زشت و ناروایی­که در جشن نوروز انجام  می­شود، مانند: زیارت رفتن­ها، جنده بالاکردن، نذرهای مختلف، ارتکاب­گناهان و امثال آنها هر زمانی، در هر مکانی و از سوی هر شخصی ناروا و ناجایز بوده و هیچ توجیه را نمی­پذیرد.

سوم: امر به­معروف و نهي از منکر اولویات، مراتب و ضوابطی­ دارد که شناخت و پایبندی به­آنها برای هر دعوتگری لازم است. لذا مسلماً نهی­کردن از بزرگترین منکر آغاز می­شود، همان­گونه که تلاش و مبارزه برای شناخت و گسترش بزرگترین و مهمترین معروف دراولویت قرارمی­گیرد. چه­کسی­نمی­داند که چه منکراتی بزرگ، سهمگین، تاریک، فراگیر وخطرناکی گریبان مردم ما را محکم گرفته است؟ در حالی که مدعیان دعوتگری، منکرات آشکار، آفتابی و فراگیر را در جلو چشمان­شان مشاهده می­کنند، آیا مسیر­دادن و هدایت­کردن پرتکلفِ جریان دعوت­اسلامی به تنگناهای فروعات و مباحات پرسش برانگیز نیست؟

از خداوند متعال مسئلت دارم تا اخلاص در دین، صداقت در عمل وخداترسی در گفتار نصیب همه­مان فرماید.

والله من وراء القصد