چرا شهادت زن نسبت به شهادت مرد از اعتبار کمتری بخور دار است؟
پاسخ: آیه قرآن و برخی روایات: یکی از دلایلی که در فقه اسلامی برای کاهش اعتبار شهادت زن در برخی مسائل آورده شده، به آیه‌ای از قرآن کریم برمی‌گردد. در سوره بقره (آیه 282) در آیات مربوط به شهادت در مسائل مالی، آمده است: «وَ اسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِن رِّجَالِكُمْ فَإِن لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَ امْرَأَتَانِ مِّمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَىٰ» ترجمه: «و دو مرد از میان شما را شاهد بگیرید. اگر دو مرد نباشد، پس یک مرد و دو زن از کسانی که مورد رضایت شما باشند، تا اگر یکی از آنها فراموش کرد، دیگری او را یادآوری کند.
خلاصه: تفاوت در اعتبار شهادت زن و مرد در فقه اسلامی به‌طور سنتی بر اساس تفسیرهای خاصی از قرآن و روایات، و همچنین تفاوت‌های اجتماعی و نقش‌های متفاوت زن و مرد در آن زمان بوده است. اما این دیدگاه‌ها با توجه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی، اکنون مورد نقد و بازنگری قرار گرفته‌اند و بسیاری از فقهای معاصر به‌دنبال تطبیق فقه با شرایط جدید جامعه هستند.
7. جایگاه فقهیی هنر های اسلامی از قبیل: موسیقی، مجسمه سازی، نقاشی و… را بیان کنید؟
پاسخ: در مجموع، جایگاه فقهی هنرهای اسلامی بسته به نوع هنر و تفسیرهای فقهی مختلف، متفاوت است. در حالی که هنرهایی مانند خوشنویسی و معماری اسلامی به‌طور عمومی پذیرفته شده‌اند، هنرهایی چون موسیقی، نقاشی و مجسمه‌سازی در مواردی با مخالفت‌هایی روبه‌رو بوده‌اند. با این حال، بسیاری از فقهای معاصر و اندیشمندان اسلامی تلاش دارند که مفاهیم هنری را در چارچوب دین و اخلاق اسلامی بازنگری کرده و درک به‌روزتری از آن ارائه دهند.
8. ربا که یکی از در آمد هیا کلیدی در جوامع امروز است به عنوان یک معضل فقهیی چگونه قابل حل است؟
پاسخ: ربا در جوامع اسلامی به‌ویژه در عصر حاضر، که سیستم‌های اقتصادی جهانی به‌طور عمده بر پایه بهره و سود عمل می‌کنند، یکی از چالش‌های بزرگ فقهی و اقتصادی است. ربا در قرآن کریم و در سنت پیامبر اسلام به‌طور صریح ممنوع است و به همین دلیل حل این معضل برای جوامع اسلامی که در نظام‌های مالی مدرن زندگی می‌کنند، ضرورت دارد.
1. تعریف ربا و اهمیت آن در اسلام
ربا به دو نوع تقسیم می‌شود:
ربای قرضی (ربا الفضل): به معنای گرفتن سود از قرض است. یعنی اگر فردی مبلغی پول قرض دهد و در ازای آن سود اضافی بگیرد، این نوع ربا است.
ربای معاملی (ربا النسیئة): زمانی است که در معاملات کالا یا پول، یک طرف با تأخیر در پرداخت یا تفاوت در میزان بدهی، سود اضافی دریافت کند.
در قرآن و حدیث، ربا به‌طور واضح ممنوع است. در سوره بقره آیه 275 تا 279 و سوره آل عمران آیه 130، مسلمانان از پرداخت و دریافت ربا نهی شده‌اند و ربا را در راستای ظلم و فساد در جامعه می‌دانند.
2. چالش ربا در جوامع معاصر
در دنیای معاصر، بانک‌ها و مؤسسات مالی به‌طور گسترده‌ای از سیستم‌های مبتنی بر ربا استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال: وام‌دهی با بهره: بانک‌ها و مؤسسات مالی به افراد و کسب‌وکارها وام می‌دهند و از آنها سود (بهره) دریافت می‌کنند.
سود بانکی: سپرده‌های بانکی معمولاً سود به‌عنوان بهره پرداخت می‌کنند که در واقع مصداقی از ربا است.
این سیستم‌های مالی در بسیاری از کشورهای اسلامی با چالش‌هایی روبه‌رو هستند زیرا در عمل با آموزه‌های اسلامی مغایرت دارند.
3. راه‌حل‌های فقهی برای حل معضل ربا
چندین راه‌حل و پیشنهاد برای حل معضل ربا و ایجاد جایگزین‌های شرعی در جوامع اسلامی وجود دارد:
الف) نظام مالی اسلامی و بانکداری بدون ربا
یکی از بزرگ‌ترین راه‌حل‌ها برای جلوگیری از ربا، سیستم مالی اسلامی است که بر اساس اصول شریعت و بدون استفاده از بهره یا سود عمل می‌کند. در این سیستم، بانک‌ها و مؤسسات مالی فعالیت‌های خود را بر مبنای مشارکت در سود و زیان انجام می‌دهند و هیچ‌گونه بهره‌ای از قرض دریافت نمی‌کنند.
مهم‌ترین ویژگی‌های سیستم مالی اسلامی شامل موارد زیر است:
مشارکت در سود و زیان: به‌جای قرض‌دهی و دریافت سود ثابت، در معاملات اسلامی مانند مضاربه و مشارکت، طرفین در سود و زیان شریک هستند. این نوع قراردادها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که هیچ‌کدام از طرفین تنها نفع نمی‌برند، بلکه در صورت سودآوری، سود را به‌طور عادلانه تقسیم می‌کنند.
مرابحه: این نوع قرارداد معمولاً در معاملات کالاها به کار می‌رود. در مرابحه، بانک یا موسسه مالی کالا را می‌خرد و آن را به مشتری می‌فروشد با قیمتی که شامل سودی معین است. در این روش هیچ‌گونه سود قرضی وجود ندارد.
مضاربه: در این نوع قرارداد، یک طرف سرمایه را تأمین می‌کند و طرف دیگر (مضاربه‌گیر) آن را مدیریت می‌کند. سود به‌صورت مشترک بین طرفین تقسیم می‌شود، اما ضرر به‌طور کامل متوجه صاحب سرمایه است.
ب) توسعه صکوک (Sukuk)
صکوک (اوراق بهادار اسلامی) به‌عنوان یکی از ابزارهای مالی اسلامی مطرح است که جایگزینی برای اوراق قرضه (که مبتنی بر ربا هستند) به‌شمار می‌آید. در صکوک، سرمایه‌گذاران به‌جای دریافت سود ثابت، از درآمد حاصل از دارایی‌های واقعی مانند زمین، ساختمان یا پروژه‌ها بهره‌مند می‌شوند. این ابزارها در بازارهای مالی کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند به‌عنوان راه‌حلی برای حل معضل ربا عمل کنند.
ج) توسعه ابزارهای مالی مبتنی بر شریعت
ابزارهای مالی اسلامی دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند جایگزینی برای نظام‌های مالی مبتنی بر ربا باشند. این ابزارها شامل:
مشارکت: در این نوع معاملات، افراد در پروژه‌ها یا سرمایه‌گذاری‌ها با هم شریک می‌شوند و هر طرف بر اساس سهم خود در سود یا زیان شریک است.
اجاره‌داری اسلامی: در این قراردادها، شخصی ملکی را اجاره می‌کند و در صورت تمایل به خرید آن، این قرارداد می‌تواند با شرایط خاصی از جمله خرید با اقساط مشخص تنظیم شود.
د) آموزش و ترویج آگاهی از ربا و نظام‌های اسلامی
آگاهی‌دهی در مورد مضرات ربا و تشویق به استفاده از نظام‌های مالی اسلامی یکی از روش‌های مؤثر در کاهش ربا است. باید تلاش شود که جوامع اسلامی از لحاظ فقهی و اقتصادی با اصول اسلامی آشنا شوند و بتوانند از سیستم‌های مالی اسلامی بهره ببرند.
هـ) بازنگری و اصلاح قوانین اقتصادی ملی
در بسیاری از کشورهای اسلامی، دولت‌ها می‌توانند با بازنگری و اصلاح قوانین اقتصادی خود، به‌ویژه در بخش بانکداری و وام‌دهی، سیستم‌های مالی اسلامی…
9. سقط جنین که یک پدیده شایع در جوامع امروز است و در مواردی راه برون رفت از معضل خانوادگی و نجات از بیماری های مهلک می دانند چگونه با آن مواجه شویم؟
پاسخ: . دیدگاه‌های فقهی در مورد سقط جنین
در فقه اسلامی، سقط جنین به‌طور کلی امری ناپسند و حرام است، اما در برخی شرایط خاص می‌تواند پذیرفته شود. در اسلام، زندگی انسان و حفظ جان آن بسیار اهمیت دارد و به‌ویژه در فقه شیعه و اهل سنت، نظریات مختلفی در این زمینه وجود دارد.
قبل از 120 روزگی (مرحله‌ی نطفه و علقه): سقط آن به‌طور کلی به‌عنوان حرام تلقی می‌شود، مگر در مواردی که به‌دلایل پزشکی جدی برای مادر یا جنین خطراتی وجود داشته باشد.
بعد از 120 روزگی (مرحله‌ی روح‌گیری): پس از گذشت 120 روز از بارداری، زمانی که روح به جنین دمیده می‌شود، سقط آن به‌طور کلی حرام است و تنها در شرایط بسیار استثنائی و به‌طور خاص برای حفظ جان مادر ممکن است مجاز شمرده شود.
دلیل پزشکی و اضطراری: اگر سلامت مادر در خطر باشد، برخی از فقها اجازه می‌دهند که سقط جنین انجام شود. برای مثال، اگر ادامه بارداری تهدیدی برای جان مادر باشد، سقط جنین می‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل در نظر گرفته شود.
10. وظیفه مسلمانان در حکومت های غیر دینی کشور های غیر مسلمان چیست؟
پاسخ: وظیفه مسلمانان در حکومت‌های غیر دینی کشورهای غیرمسلمان، در وهله اول حفظ ایمان، رعایت اصول اسلامی، و همکاری مسالمت‌آمیز با دیگران است. مسلمانان باید به قوانین کشور احترام بگذارند و در عین حال از حقوق دینی و انسانی خود دفاع کنند. همچنین، باید با ترویج اخلاق اسلامی، همزیستی مسالمت‌آمیز و حفظ صلح اجتماعی در جوامع غیرمسلمان تلاش کنند.
11. آیا سیستم بانگ داری کنونی جوامع مدرن، با سیستم یانکداری اسلامی قابل تطبیق می باشد؟
پاسخ: سیستم بانکداری کنونی جوامع مدرن به‌طور عمده بر مبنای بهره (ربا) و سود ثابت عمل می‌کند، که با اصول بانکداری اسلامی مغایرت دارد. در بانکداری اسلامی، هر گونه سود ثابت بر اساس وام و قرض دادن و دریافت بهره (ربا) ممنوع است و نظام مالی باید بر پایه مشارکت، شراکت در سود و زیان و استفاده از دارایی‌های واقعی بنا شود. بنابراین، بانکداری مدرن و اسلامی در اصول بنیادین خود تفاوت‌های زیادی دارند.
ادامه دارد…
