تحلیل و تبصره سیاسی

تقابل غلجایی ها و درانی ها درتاریخ

نویسنده: دکتر شمس الحق آریانفر

قبایل درانی و غلجی از قرن ۱۷ باهم در تخاصم و جنگ بوده اند
قبیله درانی شامل این اقوام است: باركزايى ها، پوپلزايى ها، نورزايى ها، عليزايى ها، اسحق زايى ها، اچكزايى ها، الكوزايى ها و سدوزايى كه در مناطق جنوب و جنوب غربی زندگی دارند

قبيلۀ غلجايى: اقوام هوتك، توخى، ناصرى، اندر، تره كى، على خيل، سليمان خيل، بريج، جدران، جاجى، كاكر، خوستوال، خوگيانى، صافى، احمدزى، وزير، اورمر، تورى، ترين، شلمانى، لوحانى، و كوندى را در بر ميگيرد، كه در جنوب و جنوبشرق مسکون اند
در اغاز دولت های صفوی ایران و مغولی هند از اقوام ابدالی و غلزایی به نفع خود استفاده می کردند.

در ١٧٠٩، دولت غلجايى در مناطق کوه های سليمان توسط میرویس خان بوجود آمد.
در این زمان ابدالی ها در هرات بر علیه صفوی ها قدرت یافتند

نادر افشار،در سال ١٧٢٩ جانب هرات حركت نمود.
ذوالفقار خان با برادرش احمدخان ابدالی ، از هرات جانب قندهار رفت .سلطان حسين شاه غلجايى قندهار هردو را به زندان انداخت،
در ١٧٣٨، نادر ، قندهار را گرفت .ذوالفقار و احمد خان ابدالی را با خود برد و قدرت داد
سلطان حسين آخرين زعيم غلجايى را تبعید و بعد مسموم کرد..
نادر افشار کشته شد ، احمد خان ابدالی در ۱۷۴۷ به قندهار امد وشاه شد

نخستين بار قبايل بريجى و ترين غلجايى، در قندهار قیام کردند . احمد شاه درانی انها را سركوب کرد، بالایشان مالیه وضع و امر كرد كه غلجايى ها دیگر خان نداشته باشند
با مرگ احمد شاه، تيمور، ار ترس خوانين غلجايى، پايتخت را از قندهار به كابل نقل داد
در سال ١٧٧٠، تیمور شاه، فيض الله خان صاحب زادۀ چمكنى و ارسلان خان سركردۀ مهمند از اقوام غلزایی را کشت
در زمان شاه محمود ، قبيله غلجايى به کابل و قندهار حمله کرد.
علزایی ها شکست خوردند .سه هزار نفر انها در ميدان جنگ باقى ماند. كه همه توسط ابدالی ها كشته شد و از سر های بریده آنها كله منارى در كابل بنا کردند
غلجايى ها دوبار دیگر به کابل حمله کردند که شكست خوردند.
در زمان زمان محمد زایی ها بازهم غلزایی و ابدالی ها در مقابل هم بودند
– عبدالرحمان خان ، قيام اقوام غلجی شینوار را سرکوب نمود، دیورند راامضاء کرد، در خاطراتش نوشت: (هرچند کوشیدم این اقوام… افریدی، وزیری، مسعود و شينوارى اصلاح نشدند، ازهمین سبب من هم به انگلیس بخشیدم شان).
در مقابل امان الله محمد زایی ، نیز قبايل غلجايى قیام کرد
-اقوام جاجى و منگل را ظاهر شاه درانی سرکوب کرد
– توخی ها را عبدالرحمن کشت .
– قوم صافی توسط حکومت ظاهر خان کوبیده شد
در احزاب چپ و کمونستی نیر، غلجایی ها علیه درانی ها ایستادند
نورمحمد تره کی، حفیظ الله امین، داکتر نجیب الله در حزب کمونست، گلبدین حکمتیار، عبدالرب رسول سیاف، مولوی محمد نبی محمدى در تنظیم های اسلامی غلجی بودند .
غلجايى ها کودتا کردند و‌در بامداد ٧ ثور ١٣٥٧، داود خان، آخرين سردار ابدالی و خانواده اش را تير باران نمود، ‌
پاكستان با غلجايى ها ، تحريك طالبان را ساخت تا غلزایی ها به قدرت برسند. ملاعمر هوتکی غلزایی با حامد کرزی ابدالی در تقابل اند
طالبان غلزایی که وقایع 1721 را بیاد دارند، با پیروزی شان ، ابدالیان ولایات قندهار و هلمند را قتل عام کردند
با پیروزی طالب غرب خواست ظاهر شاه ابدالی را بیاورد، اما طالبان غلزایی اجازه نداد

بعد از ١١ سپتامبر کرزی ابدالی امد ، غلجی ها نپذیرفت.
كرزى وقتی به قدرت رسید ، خواست غلجی ها را از مناطق زابل، هلمند و قندهار دور نماید
در انتخابات كرزى خواست زلمى رسول را اورد . جرگه بزرگان قوم ابدالی ( جرگه قندهاری را در كابل دایرنموده،
در مقابل غلجايى های مسلمان با سایقه قومیت ، صندوق های غنی غلزی نامسلمان را از ساحات خود پر نمودند
مردان سیاسی غلجایی : زلمی خلیلزاد٬ اشرف غنی احمد زی٬ انورالحق احدی٬ حنيف اتمر، فاروق وردك، علی احمد جلالی و… در این انتقال قدرت نقش داشتند.
غلزایی ها در زمان میرویس هوتکی ، کودتا کمونستی با امین و ترکی و دوره طالب با ملاعمر، به قدرت رسیدند.
غنی غلزایی قدرت را به قوم خو تسلیم کرد. اکنون میان درانی ها وذغلزایی ها رقابت ادامه دارد.
درانی ها، غلزایی ها را اقوام بدوی و وحشی میدانند و خود را مستحق قدرت می دانند. این نزاع ۴۰۰ سال است ادامه دارد و هیچ کدام کوتاه امدنی نیستند جز این که کوفته شوند.
امروز نیز قندهاری های ابدالی در برابر حقانی های غلزایی فرار دارند. خلیل حقانی غلزی با توطیه هبت الله و قندهای های ابدالی کشته شد . بدون شک‌ این رو در رویی همچنان ادامه خواهد یافت و جان فراوان افراد را خواهد گرفت.

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا