سایه تابناک ابتهاج بر جغرافیای فارسی
هوشنگ ابتهاج (ه.ا. سایه) یکی از پیشگامان غزل نوین فارسی، در نهم اسد /مرداد 1401 در ۹۵ سالگی بدرود حیات گفت.
به نمایندگی از جامعه فرهنگی افغانستان و بنیاد شهید احمد شاه مسعود ضایعه و نبود این کاخ بلند فرهنگ و ادب فارسی را به همه فارسی زبانان و به ویژه ملت‌ها و جامعه فرهنگی افغانستان، ایران و تاجیکستان تسلیت عرض می‌کنیم. میراث ادبی سایه جاودانه با ماست. هوشنگ ابتهاج بیش از ۷۰ سال است با بیان صمیمانه و سرایش فاخر و شعرهای ناب درجغرافیای فارسی، سایه افکنده است. دهه ۴۰ خورشیدی، توقف استبداد ۳۰ ساله، آغاز دهه دموکراسی و گرایش به نوگرایی در شعر و موسیقی افغانستان بود. این برگ ادبی و هنری جامعه ما با توجه به آفریده‌های هوشنگ ابتهاج، سیمین بهبهانی نادر نادر پور فریدون توللی، احمد شاملو، اخوان ثالث و فروغ فرخزاد هر روز توسعه و تداوم بیشتر می‌یافت. غزل‌های سایه و سیمین بهبهانی با زبان پیراسته، بیان ناب و صفای درونی، سرمشق نوجوانان و ورد زبان همگان شد:
نشود فاش کسی آنچه میان من و تست
تا اشارات نظر نامه رسان من و تست
تو ای جان جهان، جان و جهانی گو مباش
چون رخ جانانه نتوان دید، جانی گو مباش
آواز خوانان مشهور افغانستان: احمد ولی، احمد ظاهر، سلما، حیدر سلیم و…با اشعار برتر شاعران ایران، بلند آوازه شدند. این آهنگ احمد ظاهر با شعر سایه، آهنگ سال افغانستان بود:
امشب به قصه دل من گوش می‌کنی
فردا مرا چو قصه فراموش می‌کنی
در آن روزگار در تاجیکستان و ازبکستان شوروی، الفبای فارسی و فهم آن جرم بود، اما موسیقی افغانستان که با آمیزش موسیقی غرب و گزینش اشعار عالی، گونه نو یافته بود در جمهوری‌های آسیای میانه زیاد شنونده داشت، بخصوص این شعر سایه با صدای احمدظاهر در آنجا شنوندگان فراوان داشت:
امشب به قصه دل من گوش می‌کنی
احمد ظاهر این آهنگ را ۵۵ سال قبل ثبت نموده است. این نشان می‌دهد، شعر سایه، نیم قرن قبل از افغانستان تا آسیای مرکزی دامن کشیده بود. ارجمندی و اثرگذاری هوشنگ ابتهاج را در قلمرو زبان فارسی به ویژه افغانستان، ایران و تاجیکستان به دیده قدر می‌نگریم. جاودانه باد یاد، نام، خاطره‌ها و آثار و اندیشه مرد قرن زبان فارسی؛ هوشنگ ابتهاج (سایه).
دکتور شمس الحق اریانفر
رییس بنیاد شهید احمد شاه مسعود در جمهوری اسلامی ایران
