23 اسد 1396 خورشیدی
این بحث، یک بحث پیچیده است که از زوایای مختلف با دیدگاه و برداشت متفاوت مورد بررسی قرار می گیرد. اما قبل از آن باید بگونۀ اجمالی، پیشنیۀ تاجیک ها، هویت و حضور آن ها در منطقه مورد مطالعه قرار گیرد تا این نقطه روش شود که تاجیک ها با سابقۀ بسیار کهن تاریخی خود بخشی مهمی از مدنیت سازان و حکومت گران یک جغرافیای بزرگ و یک حوزۀ بزرگ تمدنی منطقه در خاور میانه، آسیای میانه و آسیای جنوبی و حتی آسیای صغیر بوده اند.
الف: – تاجیکان قبل از اسلام:
تاجیک ها از لحاظ تاریخی به حیث یک قوم و یک ملت با زبانِ که اکنون زبان فارسی دری است و هم به حیث مردم حکومتگر و دولت ساز، ریشه های طولانی در تاریخ دارند. آنان در حوزۀ وسیع جغرافیایی که در برخی منابع آریانا خوانده می شود و یا در همین جغرافیای که با نام خانواده های حکومتگران معرفی می گردد، زندگی داشته اند. بخشی از منابع شناخت تاجیک ها یا بخشی از منبع تاریخ تاجیک ها، تاریخ اساطیری است که در شاهنامه از آن به تفصیل سخن می رود.
تاجیک ها از نژاد آریایی خوانده می شوند که در سرزمین آریانا که یک جغرافیای وسیع شامل ایران امروز، افغانستان، آسیای میانه و مناطقی در جنوب آسیا با اقوام دیگر آریایی زندگی داشته اند. هر چند که برخی ها نژاد آریایی را غیر واقعی و ادعای موهوم و مبهم می دانند.
در آریانا و خراسان قدیم از 55 تبار و قوم نام برده می شود که تاجیک ها یکی از مهم ترین آن ها است. بخش زیادشان زارع و شهر نشین بودند و در شکل دهی مدنیت و دولت نقش آفریدند. امیر خسرو دهلوی تاجیکان را شجاع و جنگجو می خواند:
تاجیکان گردن و کش و لشکر شکن بیشتری نیزه ور و تیغ زن در حدود 2500 سال پیش از میلاد مسیح، آریائیان از حوزۀ میان رود سیحون و جیحون وارد بلخ شدند و اولین دولت را به نام پیشدادیان تشکیل دادند که حاکم اول آن ها کیومرث نام داشت. بعد از آن، خانوادۀ کیانیان آریایی تشکیل حکومت دادند و خانوادۀ بعدی هم در حکومت “اسپ” بود که حاکم اول آن لهراسپ نام داشت. در زمان سلطنت پسر لهراسپ به نام گشتاسپ بود که زردشت ظهور کرد و شاه، دین او را پذیرفت.
از شاهان اساطیری آریائیان می توان از: کیومرث، هوشنگ، جمشید، فریدون، ایرج، کیقباد، کیکاس، لهراسپ، بهمن ، همای، داراب و غیره نام برد. پس از این ها دولت های دیگری از آریایی ها مانند مادها، هخامنشی ها، اشکانیان، کوشانیان، یفتلیان و ساسانیان در بلخ و غرب آریانا یا ایران امروز تشکیل دولت دادند. کورش شاه هخامنشیان است که این خانواده تا 229 سال حکومت کردند و با تسط اسکندر مقدونی سرنگون شدند. کوشانیان را تخاریان هم می گویند که سنگ نوشتۀ کشف شده در سال 1991 میلادی در رباتک میان سمنگان و بغلان نشان می دهد که کنیشکا شاه معروف این خانواده خود را آریایی معرفی می کند. ساسانی ها امپراتوری بزرگی را ساختند که تا ظهور اسلام داوم کرد.
